Morgunblaðið - 25.11.2006, Qupperneq 38

38 LAUGARDAGUR 25. NÓVEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
EINSTAKT VIÐSKIPTAAFREK
Áttatíu milljarða króna hagnaðuraf sölu fjárfestingarfélagannaCVIL og Bivideon á eignarhlut
þeirra í tékkneska fjarskiptafyrirtæk-
inu Czeska Radiokomunikaze (CRa)
er ævintýralegur. Björgólfur Thor
Björgólfsson hefur enn á ný sýnt og
sannað hversu mikill afreksmaður
hann er á sviði viðskipta.
Það eru ekki nema rúm tvö ár síðan
Björgólfur Thor ásamt Landsbankan-
um og Straumi-Burðarási fjárfesti í
þessu fyrrum ríkisfyrirtæki í Tékk-
landi, sem einkavætt var árið 2001.
Markaðsvirði félagsins var um 37
milljarðar króna þegar það var af-
skráð í Kauphöllinni í Prag í septem-
ber 2004 og söluvirði félagsins nú var
um 120 milljarðar króna.
Í byrjun aprílmánaðar á þessu ári
seldi FL Group hlutabréf félagsins í
breska flugfélaginu easyJet og hagn-
aðist um rúma 12 milljarða króna á
þeirri sölu. Það var glæsilegur árang-
ur hjá Hannesi Smárasyni, forstjóra
félagsins, eins og fjallað var um í for-
ystugrein Morgunblaðsins 6. apríl sl.
Fyrir nokkrum árum hagnaðist Baug-
ur um 8 milljarða króna á sölu hluta-
bréfa félagsins í Arcadia. Það var
sömuleiðis glæsilegur árangur hjá
Jóni Ásgeiri Jóhannessyni, forstjóra
Baugs.
Söluhagnaðurinn hjá Björgólfi Thor
og viðskiptafélögum, af viðskiptunum
í Tékklandi í fyrradag er fjórfaldur á
við samanlagðan söluhagnað af ofan-
greindum viðskiptum FL Group og
Baugs. Því er það áreiðanlega ekki of-
sagt að segja að hér sé um einstakt
viðskiptaafrek að ræða í íslenskri við-
skiptasögu.
Það þarf enginn að fara í grafgötur
með það, að gríðarleg vinna, sérfræði-
leg þekking og rannsóknir eru að baki
viðskiptalegum árangri sem þessum.
Viðskipti á hlutabréfamarkaði eru
áhættusöm, ekki síst í Austur-Evrópu,
þar sem mikil uppbygging hefur átt
sér stað frá hruni kommúnismans og
er hvergi nærri lokið. En þar er líka
gróðavonin oft meiri en í hinum svo-
nefndu þróaðri markaðslöndum. Til
þess að velja vænlega fjárfestingar-
kosti, þ.e. fyrirtæki sem eru á lágu
verði, en virðast hafa alla burði til þess
að vaxa og dafna og auka þar með
verðgildi sitt, þarf þekkingu, sem aug-
ljóslega var til staðar í þessum við-
skiptum.
Björgólfur Thor lýsti því sjálfur í
viðtali við Morgunblaðið í ágúst 2004
að kveikjuna að fjárfestingum hans og
viðskiptafélaga í CRa mætti rekja til
áralangs samstarfs hans við Deutsche
Bank, m.a. í Búlgaríu og Rússlandi, en
Deutsche Bank átti áður eignarhlut-
inn í CRa. Við þetta tækifæri sagði
Björgólfur Thor að miklir hagræðing-
armöguleikar væru fyrir hendi og
CRa hefði tækifæri til að vera í for-
ystuhlutverki í þeim efnum vegna
fjárhagslegs styrks. Þannig yrði hægt
að ná fram betri framlegð og kostn-
aðarhagræðingu.
Miðað við söluna, sem frágengin var
í fyrradag, virðist sem þau tækifæri
hafi verið nýtt vel og til hins ýtrasta.
BEINN ÁVINNINGUR – BEIN ÁHRIF?
Varaformenn allra stjórnmála-flokkanna nema Vinstri-grænna
taka í Morgunblaðinu í gær vel í þá
hugmynd Víglundar Þorsteinssonar
að stofna sjóð í eigu allra Íslendinga
um sameiginlegar auðlindir lands-
manna. Hugmynd Víglundar, sem
hann setti fram á fundi Samtaka iðn-
aðarins fyrr í vikunni, gengur út á að
leggja inn í sjóðinn allar sameiginleg-
ar náttúruauðlindir þjóðarinnar, t.d.
fiskveiði-, vatns- og jarðhitaréttindi
og Landsvirkjun að auki.
Víglundur gerir ráð fyrir að hlut-
hafar í sjóðnum yrðu allir íslenzkir
ríkisborgarar, búsettir á Íslandi.
Hlutabréfin myndu ekki erfast og
ekki yrði hægt að eiga með þau við-
skipti. Hann leggur sömuleiðis til að
sjóðurinn ljúki þeim virkjunum, sem
Landsvirkjun áformar nú í Þjórsá, en
hafi síðan það hlutverk að leigja út
virkjunarrétt til annarra og stuðla að
heilbrigðri samkeppni á orkumark-
aði. Víglundur vill að lögbundið verði
að sjóðurinn greiddi 30–35% af hagn-
aði sínum eftir skatt. „Meginávinn-
ingurinn ef vel tekst til yrði að færa
þessi mál nær þjóðinni sjálfri og heim
í hérað um leið og hún yrði beint
tengd auðlindarentunni í framtíðinni
í gegnum árlegan arð,“ sagði Víg-
lundur.
Það er eðlilegt að stjórnmálamenn
taki þessum hugmyndum vel. Þær
eru í samræmi við þá skoðun, sem á
undanförnum árum hefur orðið við-
tekin, að greiða skuli fyrir afnot af
sameiginlegum auðlindum þjóðarinn-
ar. Og það er ekki óeðlilegt að arð-
urinn af þeim auðlindum renni að ein-
hverju leyti beint til einstaklinganna,
í stað þess að stjórnmálamenn ráð-
stafi honum.
Hins vegar verður að horfa á þessa
hugmynd líka í samhengi við aðra
skoðun, sem er að verða viðtekin, þ.e.
þá að almenningur eigi rétt á að hafa
með beinum hætti áhrif á mikilvæg
mál, sem varða þjóðina miklu. Ef allir
Íslendingar eiga að fá hlutabréf í auð-
lindunum og hafa af þeim beinan
ávinning, er þá ekki líka rétt að þeir
hafi bein áhrif á það hvernig þær eru
notaðar, í atkvæðagreiðslum sem
væru þá eins konar hluthafafundur í
slíku félagi?
Fyrir Víglundi Þorsteinssyni vakir
augljóslega að skapa aukna sátt um
orkuvinnslu með því að þjóðin fái af
henni beinan arð. En hér þarf líka að
hafa í huga að sameiginlegar auðlind-
ir þjóðarinnar hafa verið fremur
þröngt skilgreindar. Af landi í sam-
eign þjóðarinnar má hafa arð í formi
sölu vatnsréttinda og jarðhitarétt-
inda. En það má líka græða á
ósnortnu landslagi, sem nýtist til að
byggja upp ferðaþjónustu. Það er
bara annars konar nýting og spurn-
ing, hvort ekki þarf að fara að skil-
greina hvernig er greitt fyrir slíka
nýtingu.
Hugmyndir Víglundar Þorsteins-
sonar verða vonandi til að ýta undir
að bæði almenningur og stjórnmála-
menn ræði þessi mál og horfi á þau
frá nýjum sjónarhornum.
Eina menningarmiðstöðinsem Íslendingar eigaerlendis er Jónshús íKaupmannahöfn; hús
Jóns Sigurðssonar. Allt of fáir
gera sér ljóst hvaða starfsemi fer
fram í þessu húsi; undirrituðum
er til efs að mörg félagsheimili
standi jafnvel undir nafni og
þetta félagaheimili þar sem fjöldi
félaga og klúbba á reglulegan
samastað.
Forseti Alþingis ræður för
Jónshús er í eigu Alþingis Ís-
lendinga. Alþingi hefur staðið
myndarlega að því að halda þess-
ari eign þjóðarinnar við til þess
að hún svari kröfum tímans innan
þess verndarramma sem sagan
setur húsinu. Það er forseti Al-
þingis sem ræður för í venjulegri
samvinnu við forsætisnefnd.
Stjórn hússins, sem hefur nú um
langt skeið verið undir farsælli
forystu Karls M. Kristjánssonar,
er skipuð undirrituðum og Sig-
rúnu Gísladóttur fyrrv. skóla-
stjóra auk formannsins. Auk
hússins rekur alþingi í tengslum
við húsið fræðimanns-
íbúð í grenndinni. Þar
er jafnan fullskipað
allan ársins hring og
umsækjendalistinn
langur. Stjórn hússins
kemur ekki lengur ná-
lægt því að ákveða
hverjir sitja í fræði-
mannsíbúð; það gerir
sérstök nefnd þar til
hæfra einstaklinga
sem forsætisnefnd
ákveður.
Fjöldi félaga á hér
fastan samastað
Stjórn hússins heldur tvo fundi
á ári og eftir fundi sína heldur
hún samstarfsfundi með föstum
notendum hússins. 9. nóvember
sl. var haldinn slíkur fundur þar
sem fulltrúar þeirra félaga sem
koma við sögu gerðu grein fyrir
starfsemi sinni. Það voru þessi
félög:
 Íslendingafélagið sem einkum
beitir sér fyrir þorrablótum og
hátíðahaldi 17. júní.
 AA-deildir sem eru fimm tals-
ins og kemur einhver þeirra
daglega til fundar á neðstu
hæð húss
anon hel
einnig re
samkomu
Jónshúsi
 Bókmenn
félagið T
efnir til b
menntak
í húsinu.
 Dansk –
samfund
fundi í h
nýjan lei
og það g
áður.
 Í Jónshúsi er starfrækt
safn með íslenskum bók
því veitir Kristín Oddsd
forstöðu.
 Yfir veturinn er einu si
mánuði efnt til svokalla
konukvölda í Jónshúsi.
 Sunnudagaskóli er hald
sunnudögum yfir vetur
 Íslenskuskólinn er star
í vetur. Þar eru nú 38 b
aldrinum 6 til 16 ára. Þ
einn mikilvægasti þáttu
starfsins og eru þeir se
kannski lesa þessar lín
hvattir til að láta íslens
Þakkað fyrir félagaheim
menningarhús Jóns Sigu
Eftir Svavar Gestsson
Svavar Gestsson
Eftir Brján Jónasson
brjann@mbl.is
Ísland hefur þegar tekið stór skref í Evrópu-samruna og kjósi landsmenn að gerast aðilarað Evrópusambandinu (ESB) myndi slíktskref hafa minni áhrif á daglegt líf í landinu en
það stökk sem tekið var við aðild að Evrópska efna-
hagssvæðinu (EES).
Þetta er mat Valgerðar Sverrisdóttur utanríkis-
ráðherra og kom fram í máli hennar þegar hún setti
ráðstefnu um nýja stöðu Íslands í utanríkismálum
og tengsl við önnur Evrópulönd, í Þjóðminjasafni
Íslands í gær.
„Ég tel að það sé afar mikilvægt að við áttum okk-
ur á því að Ísland hefur tekið stór skref í Evrópu-
samrunanum, skref sem hafa haft mikil og marg-
vísleg áhrif á íslenskt samfélag. Kjósi Ísland í
framtíðinni að gerast aðili að Evrópusambandinu tel
ég að slíkt skref – án þess að gera lítið úr því – hafi
minni áhrif á daglegt líf Íslendinga en stökkið sem
tekið var við aðildina að EES, jafnvel þótt að hin
lögformlega breyting yrði vafalaust meiri,“ sagði
Valgerður.
„Við megum til að mynda ekki láta heimatilbúna
aðildarskilmála ráða ferðinni. Við værum enn
Kaupmannahöfn að ræða um sambandsslit ef v
hefðum nálgast hlutina á þann hátt. Minnimátta
kennd er ekki stíll okkar Íslendinga,“ sagði hún.
Íslendingar eiga að taka virkari þátt í Evróp
samvinnu og hafa meira um örlög sín að segja, sag
Valgerður. Íslendingar hafi margt fram að færa o
Evrópa geti lært af þeim á ýmsum sviðum. T.d. ha
verið byggt upp eitt sterkasta lífeyrissjóðakerfi á
unnar á örfáum áratugum, hér sé vel gengið um au
lindir og nytjastofna hafsins og hér séu umhver
ismál til fyrirmyndar.
Jákvæð áhrif EES augljós
„Við eigum að koma íslenska módelinu á framfæ
og hafa þannig áhrif á mótun álfunnar sem við búu
í,“ sagði Valgerður. „Hvort sem við gerum það inna
eða utan Evrópusambandsins verður að koma í lj
en ákvörðun um aðild tökum við að sjálfsögðu á ok
ar forsendum þegar og ef við kjósum.“
Valgerður sagði óþarfa að fjölyrða um jákvæ
áhrif EES-samningsins á íslenskt samfélag og a
hafnalíf. Hafa verði hugfast að hægt hafi verið
glutra niður tækifærum sem samningurinn ha
veitt. Útkoman hefði eflaust orðið önnur ef ek
hefði komið til stefnufesta ríkisstjórnarinnar í rí
Skref en ekki stök
Ísland í Evrópusa
Áhrif „Við eigum að koma íslenska módelinu á framfæri og hafa þannig áhrif á mótun álfunnar sem við
innan eða utan Evrópusambandsins verður að koma í ljós en ákvörðun um aðild tökum við að sjálfsögðu