Morgunblaðið - 14.12.2006, Blaðsíða 34

34 FIMMTUDAGUR 14. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
NJÁLL Gunnlaugsson, mót-
orhjólakennari og stjórnarmaður í
MSÍ, ritar svar í Morgunblaðið 12.
desember sl. við
grein á fréttavef FÍB
sem dagsett er 7.
desember. Ætla má
að mótorhjólakenn-
aranum hafi nokkuð
brugðið við lestur
greinarinnar á FÍB-
vefnum og telji á sig
og sína hallað. Hann
vitnar m.a. til átta
ára gamalla rann-
sókna sem gerðar
hafa verið á m.a.
vegriðum með tilliti
til öryggis bif-
hjólafólks og dregur
þá ályktun að þær
geti bent til að sumar
gerðir vegriða séu
hugsanlega hættu-
legri mótorhjólafólki
en öðrum vegfar-
endum. Njáll þessi
reynir að gera grein-
ina á FÍB-vefnum
tortryggilega vegna
þess að hún sé ekki
birt undir nafni höf-
undar. Hann þykist
þurfa að „leiðrétta
þennan ónefnda greinarhöfund.“
Hvort tveggja eru ósannindi, því
að greinin er skilmerkilega merkt
höfundi sínum. Og Njáll mót-
orhjólakennari leiðréttir ekkert
sem í FÍB-greininni stendur.
Mótorhjólafólk úr bifhjóla-
samtökunum Sniglum hefur afhent
Sturlu Böðvarssyni samgöngu-
ráðherra undirskriftir 2078 bif-
hjólamanna undir áskorun um að
taka niður víravegrið sem þeir
hafa kallað ostaskera. Með þessu
uppnefni á víravegriðum er vænt-
anlega verið að vísa til þess að vír-
arnir geti skorið mótorhjólamann
sem á þeim lendir í sundur sem
ostur væri. Með kröfunni fylgdi
tölvugerð mynd af því sem gerist
þegar mótorhjólamaður lendir á
víravegriði. Samkvæmt myndinni
virðast það einkum vera staur-
arnir sem bera vírana uppi sem
eru mótorhjólamanninum háska-
legir, fremur en vírarnir sjálfir.
Engin önnur gögn eins og nið-
urstöður slysarannsókna bæði hér
heima og erlendis voru lögð fram
til stuðnings kröfunni. Samkvæmt
þeim heimildum og gögnum bæði
hér heima og erlendis sem FÍB
hefur aðgang að og öll eru yngri
en þær átta ára gömlu rannsóknir
sem Njáll vitnar til, er fátt að
finna um meinta stórhættu af víra-
vegriðum fyrir bifhjólafólk. Engin
innlend gögn er að finna um
dauðaslys eða alvarleg slys á mót-
orhjólamönnum sem beinlínis má
rekja til víravegriða eða „osta-
skera.“
Hafa bjargað mannslífum?
Á hinn bóginn er hægt að full-
yrða að „ostaskerarnir“ í Svína-
hrauni hafa forðað stórslysum með
því að hindra bíla í því að fara yfir
á rangan vegarhelming og lenda í
árekstri við farartæki úr gagn-
stæðri átt. Í minnst þriggja slíkra
skráðra tilfella hafa „ostasker-
arnir“ komið í veg fyrir stórslys
og að öllum líkindum bjargað
mannslífum. Það er vel hugsanlegt
að tilfellin séu mun fleiri því að
ekið hefur verið utan í „ostasker-
ana“ í hátt á annan tug skipta síð-
an þeir voru settir upp.
Ökumaður stórs flutningabíls
hefur sagt undirrituðum frá því
þegar hann var á austurleið í
fyrravetur og sá ökumann á bíl á
miklum hraða missa stjórnina.
Bíllinn skall á „ostaskeranum“
sem forðaði því að hann lenti
framan á 40 tonna þungum þunga-
flutningabílnum. Þungaflutn-
ingabílstjórinn fullyrðir að miðað
við hraðann sem á fólksbílnum var
hefði ökumaður hans og farþegi í
framsæti varla lifað af árekstur.
Eftir því sem best er vitað hefur
eitt banaslys á bifhjóli hérlendis
orðið beinlínis vegna
áreksturs við hefð-
bundið vegrið, ekkert
við víravegrið. En það
má líka nefna dæmi
um hið gagnstæða
þegar hefðbundið
vegrið í Ártúnsbrekku
kom í veg fyrir að bif-
hjólamenn runnu
stjórnlaust yfir á
rangan vegarhelming
og inn í umferðina á
móti. Afleiðingar þess
hefðu án efa orðið
skelfilegar. Mergurinn
málsins er sá að um-
ferðin er háskaleg og
fyrir lítt varða öku-
menn vélhjóla er hún
enn háskalegri en fyr-
ir fólkið í bílunum. En
úr þeim háska má
draga á ýmsan hátt,
meðal annars með því
að allir ökumenn
gangist við ábyrgð
sinni á sjálfum sér og
samborgurum sínum í
umferðinni og með því
að gera vegina sem
háskaminnsta.
Langflest alvarleg umferðarslys
verða þegar ökumenn aka yfir á
rangan vegarhelming og árekstur
verður við ökutækið sem á móti
kemur eða þegar menn missa öku-
tæki sín út af vegi og lenda á ein-
hverju háskalegu utan við veg;
stórgrýti, staurum, skurðum
o.s.frv. Undanfarið höfum við séð
hræðileg slys af fyrrnefndu teg-
undinni sem „ostaskeri“ eða vegrið
sem aðskilur umferð til gagn-
stæðra átta hefði forðað.
Mótorhjólamenn mættu hafa
það í huga að tilviljun getur ráðið
því að ökutæki sem fer yfir á
rangan vegarhelming, lendi allt
eins á mótorhjóli eins og bíl. Að
aðskilja umferð til gagnstæðra
átta, meira að segja með „osta-
skera“, er því ekkert síður í þeirra
þágu en þeirra sem í bílum eru.
Þær þjóðir sem mest hafa notað
„ostaskera“ eru Svíar. Þar hafa
verið lagðir ríflega 1500 kílómetr-
ar víravegriða og þau elstu eru yf-
ir tveggja áratuga gömul. Þar í
landi eru einungis þekkt ellefu bif-
hjólaslysatilvik þar sem víravegrið
komu við sögu. Sjö tilvikanna
flokkast sem alvarleg slys og þar
af létust tveir. Minniháttar meiðsl
urðu í tveimur þessara ellefu til-
vika.
Niðurstöður rannsókna á þess-
um slysum leiða í ljós að víravegr-
iðin höfðu ekkert með orsök
slysanna að gera og ekkert benti
til þess að afleiðingar hefðu orðið
verri vegna víranna. Þetta og fleiri
þekkt tilvik benda ekki til þess að
víravegrið séu verri fyrir mót-
orhjólamenn en aðrar lausnir eins
og hefðbundin vegrið og stein-
steypuklossar. Það eru fyrst og
fremst endar og uppistöður sem
eru bifhjólamönnum (og ökumönn-
um bíla) háskaleg fremur en sjálf-
ir vírarnir eða vegriðin. Sama er
að segja um aðra harða hluti við
vegi eins og ljósastaura o.þ.h. svo
ekki sé minnst á umferð á móti.
Talskona bifhjólamanna sagði
við fréttamann RÚV við afhend-
ingu undirskriftanna að ekki ætti
að fórna öryggi bifhjólamanna fyr-
ir hagsmuni annarra vegfarenda.
Á sama hátt má segja að það
gengur heldur ekki að fórna ör-
yggi annarra vegfarenda svo bif-
hjólamenn geti tekið óhindrað
fram úr hvar sem er.
Mótorhjól og
miðjuskipting vega
Stefán Ásgrímsson svarar
grein Njáls Gunnlaugssonar
ritstjóri FÍB blaðsins
»Engin inn-lend gögn er
að finna um
dauðaslys eða
alvarleg slys á
mótorhjóla-
mönnum sem
beinlínis má
rekja til víra-
vegriða …
Höfundur er ritstjóri FÍB blaðsins og
fréttavefs FÍB og mótorhjólamaður.
UNDANFARIÐ hafa málefni
eldri borgara verið mikið í þjóð-
félagsumræðunni og því miður ekki
að ástæðulausu. Skortur á hjúkr-
unarheimilum og heimahjúkrun,
ásamt reglum um lækkun lífeyris og
skattlagningu, hafa lengi svipt aldr-
aða þeirri reisn og gleði sem ætti að
einkenna ævikvöldið. Þá leggur
þetta ástand ósanngjarnar byrðar á
herðar aðstandendum aldraðra.
Um leið og ráðamenn prútta
ófeimnir við aldraða líta þeir framhjá
því að atvinna og önnur þátttaka í líf-
inu frestar því að fólk falli í depurð
og heilsuleysi og verði stofn-
anamatur um aldur fram – með til-
heyrandi kostnaði fyrir þjóðfélagið.
Að ekki sé minnst á gleði og lífsgæði
viðkomandi einstaklinga og aðstand-
enda þeirra. Öll hvatning er því af
hinu góða.
„Uppskurður“
Allt kerfi trygginga, skatta og líf-
eyrissjóða sem snýr að eldri borg-
urum er sjúkt. Það þarf
að skera það upp, með
heildarmyndina í huga:
Því skyldi þeim sem vill
leggja á sig vinnu eftir
67 ára aldur vera refsað
og því skyldi sá sem
þarf umönnun á stofnun
missa ellilífeyri sinn eft-
ir að hafa alla ævi með
sköttum sínum staðið
undir uppbyggingu og
rekstri þessara stofn-
ana? Og spyrja má:
Hver á raunverulega líf-
eyrissjóðina sem eiga
nú um 1.300.000000000
kr. (eittþúsundogþrjúhundruðmillj-
arða) en er með lögum bannað að
fjárfesta í húsnæði sem gæti t.d. nýst
undir hjúkrunar- eða vistheimili? Er
ekki tímabært að hinir eiginlegu eig-
endur fari að njóta þessa fjár?
Hér þarf að skera og hefur þurft
lengi. Til þess þarf heiðarlegt fólk
með gott hjarta, góða yfirsýn og
mikla þekkingu, því málið er
margsnúið. Það fólk mun finnast.
Framboð – eina virka leiðin
Þeim fjölgar nú stöðugt sem
hvetja til framboðs eldri borgara í
vor. Á Alþingi er öllum þessum mál-
um stjórnað með athöfnum – eða at-
hafnaleysi. Þar sitja nú fulltrúar
flokka sem hafa þegar haft fjölda ára
til að gera eitthvað jákvætt í öllum
þessum málum en árangurinn lætur
á sér standa. Undirritaður efast ekki
um að þar eru einstaklingar sem
vilja vel. Stundum er meira að segja
gefið undir fótinn með úrbætur en
minna verður um efndir. Gallinn er
hins vegar sá að þingmenn eru hluti
af stjórnmálaflokkum sem hafa haft í
mörg horn að líta – og þau horn eru
misáhugaverð og atkvæðavæn.
Eldri borgara vantar fulltrúa á
þing. Ekki fólk sem langar til að
verða þingmenn og lofar hverju sem
er til þess, heldur fólk sem vill vinna
að velferð eldri borgara – og annarra
– og er tilleiðanlegt að fara á þing því
það er eina virka leiðin. Þar er valdið
sem þarf. Eldri borgarar, 67 ára og
eldri, eru rúmlega 31.000 talsins eða
um 10% þjóðarinnar. Aðstandendur,
sem í dag bera ábyrgð á velferð
þessa fólks, eru enn fleiri. Er ekki
tímabært að þessi málaflokkur og
allt þetta fólk eigi sína fulltrúa á Al-
þingi? Fulltrúa sem hafa þar ákveðið
verk að vinna, jafn-
framt því sem þeir
taka ábyrga afstöðu í
öðrum þjóðmálum –
sem undirritaður er
ekki að gera lítið úr –
og sem mörg hver
snerta mannúð og
réttlæti.
Því miður kennir
reynsla undanfarinna
áratuga okkur að lof-
orð eru ekki efnd, von-
ir rætast ekki. Og það
á við í mörgum mál-
um.
Nú eiga menn tvo valkosti: Hlusta
á gömlu ræðurnar, kjósa gamla
flokkinn sinn (eða þann mælskasta)
og upplifa gömlu vonbrigðin. Eða
snúa vörn í sókn, efna til framboðs
og koma fólki á þing. Svari nú hver
fyrir sig.
Þeir sem vilja snúa vörn í sókn
geta fyrirhafnarlítið stigið fyrsta
skrefið nú í vikunni með að mæta á
fund sem Félag eldri borgara í
Reykjavík hefur boðað um málið nú í
kvöld (fimmtudagskvöld) kl. 18, í
Stangarhyl 4 í Reykjavík.
Órofa samstaða
Til að framboð eldri borgara nái
tilgangi sínum þarf fyrst og fremst
ferska hugsun og órofa samstöðu.
Leggja þarf af alla hálfvelgju, og þá
niðurlægjandi hugsun að aldraðir
séu vanmegna og upp á velvild yf-
irvalda komnir. Í þeim flokki sem
stofnaður yrði um framboð eldri
borgara eiga þeir og aðstandendur
þeirra heima svo og fólk á öllum aldri
sem leitar réttláts og mannúðlegs
þjóðfélags. Flokksstjórn og fram-
bjóðendur þurfa að vera bæði af
eldri og yngri kynslóðum. Þeir ættu
ekki að vera þekktir stjórn-
málamenn, það setur pólitískan
stimpil á framboðið og fælir marga
kjósendur frá. Auk þess sem þekktir
stjórnmálamenn hafa þegar haft
völd og tækifæri sem ekki hafa skil-
að sér í nægum lausnum og hafa því
tæpast mikla tiltrú kjósenda. Horfa
þarf staðfastlega á verkefnið, geiga
hvergi og gæta þess að fá ekki á það
flokksstimpil annarra.
Rétt er að ígrunda hvort eldri
borgarar eiga samleið með öðrum í
svipaðri aðstöðu, t.d. öryrkjum, en
þeir eru um 12.000, eiga á sama hátt
a.m.k. jafnmarga aðstandendur og
eiga líka undir högg að sækja.
Aðeins eldri borgarar og aðstand-
endur þeirra geta ákveðið hvort af
framboði verður. Ljóst er að slíkt
kallar á mikla vinnu og fjármuni.
Hitt er jafn ljóst að náist sterk og
breið samstaða gætu með því gefist
stórkostleg tækifæri til þeirra úr-
bóta sem trúnaðarmenn okkar – hin-
ir kjörnu þingmenn – hafa ekki kom-
ið á, því miður. Kröftugt framboð er
eina raunhæfa lausnin á vanda-
málum eldri borgara – og margra
annarra.
Sterkt framboð – þjóðarheill.
Framboð eldri borgara?
Baldur Ágústsson skrifar
um málefni eldri borgara
» Til að framboð eldriborgara nái tilgangi
sínum þarf fyrst og
fremst ferska hugsun og
órofa samstöðu.
Baldur
Ágústsson
Höfundur er fv. forstjóri og
frambjóðandi í forsetakosningum
2004 – baldur@landsmenn.is.