Morgunblaðið - 08.11.2007, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. NÓVEMBER 2007 17
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
ÚTLITIÐ var gott fyrir stjórn And-
ers Fogh Rasmussen, forsætisráð-
herra Danmerkur, þegar hann boðaði
til þingkosninganna sem verða á
þriðjudag, nær hálfu öðru ári fyrir til-
settan tíma. Efnahagurinn er afar
traustur, atvinnuleysi hið minnsta
sem verið hefur í 30 ár. Kannanir
bentu til að samsteypustjórn Venstre,
flokks Fogh, og Íhaldsflokksins
myndi halda velli en hún nýtur stuðn-
ings Danska þjóðarflokksins sem á þó
ekki aðild að stjórninni.
En síðustu vikurnar hafa mælst
miklar sveiflur í fylgi flokka og alls
ekki útilokað að Fogh verði að láta
embættið af hendi eftir sex ára valda-
skeið. Fylkingar annars vegar hægri-
flokkanna þriggja og jafnmargra
vinstriflokka gætu orðið jafnstórar og
þurft að biðla til a.m.k. annars miðju-
flokksins og hugsanlega beggja til að
tryggja sér nægan stuðning á þingi.
Baráttan um efsta sætið
Jafnaðarmenn hafa átt erfitt upp-
dráttar síðustu árin og eru ekki leng-
ur stærsti flokkurinn á þingi, þann
sess skipar nú Venstre. Leiðtogi jafn-
aðarmanna, hin 44 ára Helle Thorn-
ing-Schmidt, hefur ekki mikla
reynslu í stjórnmálum. Hefur and-
stæðingum hennar tekist að notfæra
sér þann veikleika og mun fleiri kjós-
endur segjast í könnunum treysta
hinum þrautþjálfaða, 54 ára gamla
Fogh til að stýra landinu en henni.
Flokkurinn sem samkvæmt hefð
lendir oftast í oddaaðstöðu á þingi er
Radikale Venstre sem eftir orðanna
hljóðan er róttækur vinstriflokkur en
í reynd miðjuflokkur menntamanna.
Sögulegar aðstæður fyrir rúmlega
öld valda nafngiftinni og einnig því að
Venstre ber sitt heiti þótt um sé að
ræða frjálslyndan hægriflokk.
Nýr flokkur, Nýtt bandalag, varð
til á árinu þegar Naser Khader klauf
sig út úr RV og tók með sér einn af
liðsmönnum gamla flokksins og
reyndar einn af fulltrúum Íhalds-
flokksins einnig. Svo mikill var stuðn-
ingurinn við Khader og flokk hans í
könnunum að um tíma virtist hann
myndu geta gerbreytt flokkaflórunni.
Töldu margir að Khader, sem vitað er
að vill fremur samstarf við borgara-
legu flokkana en vinstrimenn, myndi
verða ákjósanlegur kostur sem stuðn-
ingsflokkur stjórnar Venstre og
íhaldsmanna. Flokkarnir tveir eru nú
háðir Danska þjóðarflokknum og
leiðtoga hans, Piu Kjærsgaard, á
þingi.
Kjærsgaard er afar umdeildur
stjórnmálamaður, oft skilgreind sem
hægri-pópúlisti og hefur jafnaðar-
mönnum gengið illa að verjast til-
raunum hennar til að höfða til verka-
manna sem óttast samkeppni frá
innflytjendum um störf ófaglærðra.
Hún er eindreginn andstæðingur
þess að fleiri innflytjendur fái að
koma til landsins. Sumir af liðsmönn-
um hennar hafa beinlínis æst til hat-
urs á innflytjendum.
En síðustu vikuna tók að halla und-
an fæti hjá Khader, m.a. vegna hvers
kyns undarlegra yfirlýsinga nokk-
urra frambjóðenda hans sem urðu til
að rýra traust fólks á honum og voru í
algeru ósamræmi við yfirlýsta stefnu
Nýs bandalags. Og það sem verra
var, gerðu flokkinn hálfhlægilegan,
eins og einn fréttaskýrandinn orðaði
það. Flokkurinn getur þó eftir sem
áður hafnað í lykilstöðu ef þingsætin
skiptast þannig að mjög mjótt verði á
mununum.
En aðrir rifja upp kosningarnar
1998. Þá voru það færeyskir kjósend-
ur, sem eins og Grænlendingar velja
tvo þingmenn á danska þingið, sem
tryggðu jafnaðarmönnum stjórnar-
forystuna. Munurinn í Færeyjum var
aðeins 89 atkvæði – og Poul Nyrup
Rasmussen gat haldið áfram að
stjórna Danmörku.
Fogh tefldi
djarft og
gæti tapað
Leiðtoginn nýtur mikils trausts í
könnunum en stjórnin á í vök að verjast
Morgunblaðið/Ómar
Við öllu búnir Tveir af lífvörðum Margrétar Danadrottningar við Amalien-
borgarhöll. Flókin staða á þinginu eftir kosningarnar gæti valdið því að
þáttur drottningar í stjórnarmyndunarferlinu yrði meiri en venjulega.
Í HNOTSKURN
»Naser Khader er 44 ára gam-all, sonur palestínsks föður
og sýrlenskrar móður og fluttist
til Danmerkur 11 ára gamall.
Hann þykir vera frábært dæmi
um það hvernig innflytjandi frá
múslímalandi geti aðlagast
dönsku samfélagi og berst ákaft
gegn trúarofstæki meðal músl-
íma.
»Árið 1994 var aðeins einnframbjóðandi til danska
þingsins af erlendum ættum, að
þessu sinni eru þeir 28, að vísu
ívið færri en í síðustu kosn-
ingum. Varast ber að oftúlka þá
breytingu, hlutfallið er nú farið
að nálgast það sem eðlilegt má
telja miðað við fjölda innflytj-
enda í landinu.
ATHYGLI vekur að ýmis mál sem
deilt hefur verið harkalega um síð-
ustu árin, t.d. þátttaka Dana í hern-
aðinum í Írak og Afganistan, hafa
ekki enn orðið mikilvæg kosningamál
í aðdraganda þingkosninganna á
þriðjudag. Einnig má nefna innflytj-
endamálin, tilraunir Danska þjóð-
arflokksins til að auka andúð á inn-
flytjendum og hræðslu við íslam hafa
að mestu runnið út í sandinn. Hæst-
virtir kjósendur sýna þessum mál-
efnum minni áhuga en oft áður og
flokkarnir haga áróðri sínum í sam-
ræmi við kannanir.
Reyndar benda stjórnmálaskýr-
endur á að harkaleg innflytj-
endastefna síðustu árin hafi dregið
svo úr innflytjendastraumnum að
margir Danir telji nú óþarft að stíga
áfram á bremsurnar, kominn sé tími
til að slaka til. Og atvinnurekendur
eru flestir á því að Danmörku vanti
fleiri vinnandi hendur, svo mikill er
hagvöxturinn að skortur á vinnuafli er
orðinn verulegt vandamál. Danska út-
varpið spáði í lok október að mikið
yrði fjallað um kjaramál í víðum skiln-
ingi, einnig umbætur á félagslegri
þjónustu, skattamál, loftslagsbreyt-
ingar og umhverfismál og hefur þessi
spá gengið eftir að verulegu leyti.
Helle Thorning-Schmidt er 41 árs
og varð leiðtogi jafnaðarmanna eftir
mikinn kosningaósigur 2005. Það háir
henni hve klofnir flokksmenn eru í
ýmsum mikilvægum málum, þá er
óhjákvæmilegt að stefnan verði
stundum ósamkvæm sjálfri sér og
reynsluleysi leiðtogans hefur líka
spillt fyrir flokknum.
Harkalega Helle
En Thorning-Schmidt er að ná æ
betri tökum á starfinu og kom það
glöggt í ljós í tveim sjónvarps-
einvígjum hennar við Anders Fogh
Rasmussen. Hann hefur þótt fádæma
jaxl í slíkum viðureignum, getur
romsað upp úr sér tölum, er rökfast-
ur, sjálfsöruggur og heldur stillingu
sinni betur en flestir en mátti nú
þakka fyrir jafntefli. Sumum mislík-
aði þó harka Thorning-Schmidt og
hneigð til að taka orðið af andstæð-
ingi sínum.
„Ef karlmaðurinn Fogh hefði verið
svona aðgangsharður er öruggt að
hann hefði verið sakaður um rudda-
skap gagnvart henni,“ sagði einn af
stjórnmálaskýrendum sjónvarpsþátt-
arins Jersild & Spin. Frammistaða
stjórnmálamanna er í þessum viku-
lega þætti metin með vísindalegri ná-
kvæmni, líkamstjáning túlkuð og les-
ið á milli línanna.
En eru innflytjendamálin svo eld-
fim að þau geti enn ráðið úrslitum?
Hugsanlegt er að Thorning-Schmidt
hafi gert afdrifarík mistök á loka-
sprettinum með því að hella sér út í
deilurnar um innflytjendur. Jafn-
aðarmenn hafa á þessum vettvangi
lent á milli stóla. Í kosningunum 2005
misstu þeir bæði tiltrú þeirra sem
fannst stjórn Fogh fylgja of harka-
legri stefnu við að stemma stigu við
innflytjendastraumnum en einnig
þeirra sem óttast klofning í samfélag-
inu fjölgi innflytjendum verulega. Til-
finningaþrungnar umræður hafa far-
ið fram um hlutskipti þeirra ólöglegu
innflytjenda sem komið hefur verið
fyrir í sérstökum bráðabirgðabúðum.
Segull fyrir ólöglega
innflytjendur?
Vistin er ekki of góð í þessu búðum
og hafa komið fram kröfur um að
sumum íbúanna verði leyft að fara
strax út í samfélagið og ná sér í vinnu
og Thorning-Schmidt lýsti á þriðju-
dag óvænt yfir stuðningi við þessar
tillögur. En stjórnarsinnar segja að
hættulegt sé að slaka svo mjög til,
landið geti orðið segull fyrir ólöglega
innflytjendur.
Ralf Pittelkow, stjórnmálaskýr-
andi Jyllandsposten, segir að stjórn-
arandstaðan hafi staðið vel að vígi
meðan hún einbeitti sér að því að
gagnrýna frammistöðu Fogh í vel-
ferðarmálum, ávallt megi finna þarfir
sem ekki hafi verið sinnt. En með út-
spili sínu hafi Thorning-Schmidt snú-
ið sókn í vörn. „Kannski verður sagt
að úrslit þessara kosninga hafi ráðist
6. nóvember. Þegar Thorning opnaði
öskju Pandóru,“ segir Pittelkow en í
öskjunni var, samkvæmt goðafræði
Grikkja, geymt allt það sem orðið gat
til ills.
.
/
0
1
2
3

4
5   
67

8
 9:
9
;  <
#
= :
 
 

)
 

/ 

>
 ?,

 6

@,  

(

 / 

AB C



6

/ 
 

D




67
< ?,

 E  

 
6

(

)  $
!$
$
!$"
"$
"$"
$!
"$
 $!
$ 
!$%
% "
& 
%" "
# $
& 
# 
$ 
" 
"# 
"#
$%
%&
'&
"(
()
""
*
*(
Helle Thorning-
Schmidt
Anders Fogh
Rasmussen
Opnuðu jafnaðarmenn
„öskju Pandóru“?
Hver á Norðurpólinn?
Málstofa um réttarstöðu Norður-Íshafsins
Þjóðmenningarhúsinu
föstudaginn 9. nóvember kl. 11-14.
Dagskrá:
11.00 Ávarp Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur
utanríkisráðherra.
11.15 Ron Macnab, meðlimur Norðurskautsnefndar
Kanada:
The Central Arctic Ocean
- Shrinking Ice and Expanding Jurisdiction.
11.45 Jóhann Sigurjónsson, forstjóri
Hafrannsóknastofnunarinnar:
Fiskveiðar á norðurslóð við breyttar aðstæður.
12.15 Veitingar í boði Hafréttarstofnunar Íslands.
13.00 Douglas Brubaker, Fridtjof Nansen-stofnuninni:
The Northern Sea Routes - Legal Considerations.
13.30 Pallborðsumræður og fyrirspurnir.
Þátttakandi ásamt frummælendum: Trausti Valsson,
prófessor í skipulagsfræði við Háskóla Íslands.
14.00 Slit.
Málstofustjóri: Tómas H. Heiðar, þjóðréttarfræðingur í
utanríkisráðuneytinu, forstöðumaður
Hafréttarstofnunar Íslands.
Málstofan er öllum opin á meðan húsrúm leyfir.
m
b
l 9
30
68
1