Morgunblaðið - 08.11.2007, Page 20

- kemur þér við
2
2
0
0 0
GJALDMIÐLAGENGI
GENGISVÍSITALA 115,03
ÚRVALSVÍSITALA 7.290
SALA %
USD 0,2758,98
GBP 1,10124,12
DKK 1,1111,61
JPY 1,150,52
EUR 1,1086,58
0,92
-3,39
NÁNAR 4
DAGÍVEÐRIÐ
12
Mikill munur
á Toppi
3504462s:4,HofsbótAkureyri:3500533s:4,MörkinReykjavík:
FataeF
sendin
g!!
nýni
Ullare
F
joggin
g,
jersey
,
ni,
FlaU
samkv
æmise
el,
Fni
S-1Bæjarlind 4510544ími
10.-20.kl.frádagaallaOpið
E
F
L
I R Helgar
tilboð
kr998
NEYTENDAVAKTIN
Hrafn Gunnlaugsson
vill skipulagsbyltingu
Netömmur prjóna
ullarsokka eftir pöntun
Nýjar söngkonur
áberandi fyrir jólin
Breiðbandið útbreitt
en mjótt og dýrt
Lesblindir settir í
forgang segir ráðherra
Ásgeir Kolbeins hefur
áhyggjur af þynntum
Breezer
Hvað ætlar þú
að lesa í dag?
20 FIMMTUDAGUR 8. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
TÓNLIST
Glerárkirkja
Sinfóníuhljómsveit Norðurlands
Sinfóníuhljómsveit Norðurlands, Kór
Glerárkirkju og blandaður kór af Austur-
landi fluttu verk eftir Ravel, Albinoni og
Fauré. Einleikari á óbó: Gillian Haworth;
einsöngvarar: Helena Guðlaug Bjarna-
dóttir og Michael Jón Clarke; Guðmundur
Óli Guðmundsson stjórnaði. Sunnudag
28. október kl. 16
HLJÓMSVEITIN var skipuð 23
hljóðfæraleikurum, ásamt 75 manna
blönduðum kór með þátttöku Kórs
Glerárkirkju og söngfólki úr 4 kórum
á Austurlandi. Þarna annaðist hljóm-
sveitin það hlutverk sitt að gefa söng-
fólki út um land tækifæri til að
spreyta sig á einstökum stórverkum
heimsbókmenntanna með mikilli
prýði. Tónleikarnir voru endurteknir
á Eskifirði 3. nóv. örugglega slíkur
tónlistarviðburður sterkt sameining-
arafl Norður- og Austurlands. Ein-
söngvarar á Egilsstöðum leystu þá
akureysku af hólmi. Það er spurning
hvort slíkar skiptingar séu heppileg-
ar, því öllu tónlistarfólki er end-
urtekningin mikils virði. Einnig skipt-
ir máli að frammistaða beggja
einsöngvaranna hér var með ágætum.
Gillian Haworth óbóleikari og
skólastjóri Tónlistarskóla Eskifjarðar
og Reyðarfjarðar lék óbókonsert Ítal-
ans Albinoni af einstöku næmi. Það
var sannfærandi hvernig hún mótaði
löngu tónana í hæga kaflanum. Hún
lék af leikni, en hefði stundum mátt
móta hendingar með meiri áherslum.
Svo sannarlega stuðlaði glæsilegur
flutningur Gillian að því að festa verk-
ið enn frekar í sessi góðverka hjá
manni. Pavane, páfugladans, Ravels
flæddi um tilfinningar mínar, tónverk
flutt af næmi, þ.s. sellóið hljómaði fag-
urlega í stað hornsins, sem ég oftast
hef heyrt.
En sálumessa Fauré mun lengst
fylgja manni og ekki amalegt að lenda
í paradísarsælunni í lokin. Pie Jesu-
þátturinn var hrífandi fallega túlk-
aður af Helenu, af barnslegri ein-
lægni. Michael túlkaði vel Offertoire-
þáttinn, en mér fannst að í Libera
mea væri sungið of sterkt á kostnað
mýktar. Kórinn söng af öryggi og í
gott jafnvægi var á milli radda, en
mér fannst að tenórröddina skorti
meiri mýkt og birtu. Tónleikunum
lauk með verðugu fagnaðarklappi í
sannkallaðri himinsælu.
Jón Hlöðver Áskelsson
Hafnað í
Paradís
BÆKUR
Skáldsaga
Himnaríki og helvíti
Eftir Jón Kalman Stefánsson, Bjartur
2007, 214 s.
ÞAÐ er lífshættulegt að lesa ljóð. Það
fær önnur aðalpersónan í nýrri skáld-
sögu Jóns Kalmans Stefánssonar,
Himnaríki og helvíti, að reyna. Hann
frýs í hel á sexæringi úti á rúmsjó
vegna þess að hann var með hugann
við Paradísarmissi Miltons þegar
hann átti að vera að hugsa um að taka
sjóstakkinn með sér í róðurinn. Og
stundum er ekki lengra á milli lífs og
dauða en þetta, bara ein flík, einn
stakkur, eins og segir í sögunni.
En dauði bókamannsins hefur af-
leiðingar. Hann hafði átt sér góðan
vin, bókelskan strák. Þeir tveir skáru
sig úr í vestfirsku samfélagi sögunnar
sem á að gerast fyrir um það bil
hundrað árum. Bókhneigð þeirra er
afbrigðileg í sjómannasamfélaginu,
nánast forboðin, einhvers konar villa.
En á milli þeirra tveggja er heit og
djúp vinátta og eftir að hafa skilað lík-
inu í land leggur strákurinn á sig erf-
iða ferð yfir fjall og heiði til að skila
bók Miltons til eigandans, gamals og
blinds skipstjóra. Við upphaf ferð-
arinnar sér strákurinn ekki margar
ástæður til þess að lifa lengur, en við
lok hennar virðist bókin, sem leiddi
vin hans í dauð-
ann, ætla að opna
honum leið til nýs
og betra lífs.
Þessa sögu
gerir Jón Kalman
hvorki langa né
flókna en við lest-
ur hennar vakna
samt óteljandi
spurningar og
möguleikar á
túlkun og tengingar virðast spretta
upp af hverri síðu, ekki síst í gegnum
fjölda bókmenntalegra vísana. Í sam-
tali sem birtist í Lesbók í sumar sagði
Jón Kalman að söguefni þessarar
bókar væri einhversstaðar á milli
himnaríkis og helvítis og það stendur
heima. Bókin fjallar um lífið og dauð-
ann, hún fjallar um einangrun og um
samfélag manna, hún fjallar um kon-
ur í karlasamfélagi, um ástina og
skáldskapinn, um mátt orðsins og
náttúruaflanna, og svo fjallar hún um
glataðan tíma og fundinn.
Frásagnaraðferðin er ekki ólík
þeirri sem Jón Kalman beitti í síðustu
bók sinni, Sumarljós og svo kemur
nóttin, nema hvað sögumennirnir,
þessir „við“ sem hafa einnig orðið
hér, eru framliðnir, fólk sem lifði
sögutímann. Þeir brjótast stundum
fram í frásögninni með athugasemd-
um um hitt og þetta en í tveimur
stuttum köflum fá þeir að koma fram
á sviðið og segja meiningu sína um-
búðalítið. Fyrst í inngangskafla þar
sem þeir segja okkur að orð þeirra
séu „einskonar björgunarsveitir í
þrotlausu útkalli“ sem „eiga að
bjarga liðnum atburðum og slokkn-
uðum lífum undan svartholi gleymsk-
unnar“. Og svo í kafla sem skiptir
sögunni í tvennt þar sem strákurinn
er staddur á miðri heiði við það að
frjósa í hel sjálfur. Þar lýsa sögu-
mennirnir handanverunni og segja að
helvíti sé „að vita ekki hvort maður er
lifandi eða dáinn“. Einmitt á þeirri
stundu veit strákurinn ekki hvort á
við um hann. Og sá sproti að íslenskri
menningu sem hann ber með sér yfir
heiðina virðist á góðri leið með að
enda undir skafli.
Kannski er það einhver bók-
menntaleg stríðni að láta hina dauðu
tala í sögulegri skáldsögu en að öðru
leyti er ekki unnið vel úr þeirri hug-
mynd í bókinni.
En í þessari bók tekst Jóni
Kalmani líka að koma hinum sögu-
lega tíma til skila af mikilli sannfær-
ingu. Lýsingar á sjómannasamfélag-
inu fyrir vestan, róðrinum örlagaríka
og ferðinni yfir heiðina í brjáluðum
byl eru magnaðar og má líklega telja
til einskonar björgunarafreka. Unn-
endum fyrri bóka Jóns Kalmans mun
ekki leiðast í þessum leiðangri.
Þröstur Helgason
Um glataðan tíma og fundinn
Jón Kalman
Stefánsson
MYNDLIST
StartArt við Laugaveg
Inga Rósa Loftsdóttir
Alistair McIntyre
Til 28. nóvember. Opið virka daga frá 10
til 17, laugardaga frá 11 til 16. Aðgangur
ókeypis.
INGA Rósa Loftsdóttir sýnir ljós-
myndir af blómum í
StartArt við Laugaveg. Í
texta með sýningunni
segir hún um að ræða
myndir af blómum sem
hún hafi séð á einu ári, og
gefur sýningunni þannig
sjálfsævisögulegan og
tímalegan ramma. Mynd-
irnar eru allar af sömu
stærð og fylla rýmið
rækilega, sumar standa
út úr í vissum einfaldleika
og margar eru mjög fal-
legar. Flestar eru þær þó kunn-
uglegar og þær vangaveltur um feg-
urðina sem Inga Rósa birtir með
sýningunni eru dálítið í lausu lofti.
Öll blómin fá sama sess, eins
ramma, en litamunur er á umgjörð
innan rammans. Hér skortir ein-
hverja ígrundaðri og hnitmiðaðri úr-
vinnslu á viðfangsefninu, og þar sem
myndefnið hefur mikið verið ljós-
myndað um tíðina er erfitt að bæta
einhverju við. Sem ljósmyndir af
blómum eru myndirnar ágætar til
síns brúks, en sem fullunnin listsýn-
ing duga þær varla til.
Á loftinu í StartArt sýnir Alistair
McIntyre þrjú verk unnin í sam-
vinnu við náttúruna. McIntyre gerir
þrykk úti í náttúrunni,
hér t.d. af járnkeðjum á
fjallinu Schiehallion í
Skotlandi, sem er meðal
annars frægt fyrir tilraun
sem gerð var á 18. öld af
konunglega stjörnufræð-
ingnum Nevil Maskelyne,
en hann kom járnkeðj-
unum þar fyrir í þeim til-
gangi að reikna út eðl-
ismassa jarðar.
Í verkum McIntyre
mætast maður og nátt-
úra, verksummerki mannsins og
ósnert svæði og hefur hann unnið
þau á áþekkan máta í nokkurn tíma.
Sýningin hér bætir litlu við það sem
áður hefur mátt sjá frá McIntyre en
verkin standa þó fyrir sínu.
Ragna Sigurðardóttir
Náttúrumyndir
Biðukolla
BÆKUR
Ljóð
DRENGMÓÐUR
eftir Garðar Baldvinsson
GB-útgáfa. 2007 – 105 bls.
ÞAÐ ER ekki al-
veg laust við
beiskjutón, sárs-
auka og reiði í
nýrri ljóðabók
Garðars Bald-
vinssonar, sem
hann nefnir
Drengmóður.
Mörg kvæðin
enda ort út frá
sjónarhorni svik-
ins barns sem bjó við harðneskju og
fötlun. Það eru svik í hjónabandi
foreldranna og ranggerðir gagnvart
barninu. Í einu kvæðinu segir frá
því þegar ástin ,,sveigist / af leið inn
í aðra vídd / ljós hennar rýtingur / í
auga / utan úr gangi tímans…“
Upplifun tilverunnar er guð og
hans englar ,,sem sitja fyrir manni /
með refsivöndinn á lofti…“ Í öðru
kvæði segir frá dreng sem vegna
skróps í skóla, ómegðar heima fyrir
og fyrir að taka eitthvað ófrjálsri
hendi er sendur
fangaflutningum
í galdragúlaginu á Ströndum
þar höfðu bændur
frjálsar hendur
baráttuglaðar hendur
og litli kroppurinn sjö ára
Ljóðmælandi spyr hvað gerði
ófrelsi handa hans svo magnaða að
hann skyldi hljóta slík örlög. Hér
grípur Garðar á því kýli sem er
einn svartasti blettur á sögu okkar
samfélags að senda börn í vistun
hjá misjöfnu fólki í ýmsum Breiða-
víkum eða hjá misjafnlega hæfum
einstaklingum.
Reyndar slá ljóð Garðars sum
hver á heldur léttari strengi en hér
er gert. Þau eru fremur opinn og
útleitinn skáldskapur en jafnframt
ljóðrænn og einlægur og ort af tölu-
verðu listfengi. Þetta er mestanpart
Reykjavíkurskáldskapur sem er á
margan hátt ljúfsár.
Skafti Þ. Halldórsson
Ófrjálsar og frjálsar hendur
Garðar
Baldvinsson