Morgunblaðið - 08.11.2007, Blaðsíða 1

STOFNAÐ 1913 305. TBL. 95. ÁRG. FIMMTUDAGUR 8. NÓVEMBER 2007 LANDSPRENT EHF. mbl.is
HVAÐ ER VERK?
HUGSA, HORFA OG HLUSTA: MARGRÉT H.
BLÖNDAL Í HAFNARHÚSINU >> MIÐOPNA
FRÉTTASKÝRING
Eftir Guðna Einarsson
gudni@mbl.is
FÆKKUN íbúa víða á landsbyggðinni er
mun meiri í yngri aldurshópum en þeim
eldri, að því er fram kom á fjármálaráðstefnu
Sambands sveitarfélaga sem haldin var í
byrjun vikunnar. Gunnlaugur A. Júlíusson,
sviðsstjóri hag- og upplýsingasviðs sam-
bandsins, vék að þessum þætti íbúaþróunar í
erindi sínu um afkomu sveitarfélaga. Hann
sagði að á síðustu tveimur árum hefði heldur
dregið úr fjölgun íbúa á höfuðborgarsvæðinu
og jafnframt fækkun á landsbyggðinni. Mikl-
ar framkvæmdir á Austurlandi kynnu að
eiga þátt í því. Hann sýndi skýringarmynd af
þróun íbúafjölda á árunum 1995-2005. Inn á
þá mynd var merkt sérstaklega fækkun eða
fjölgun barna á leikskólaaldri annars vegar
og barna á grunnskólaaldri hins vegar í
sömu sveitarfélögum á því tímabili. Þar
mátti sjá að fækkun barna var yfirleitt mun
meiri en meðaltalsfækkun íbúanna á þessum
stöðum. T.d. þar sem fækkun íbúa var um
20% fækkaði börnum á skólaaldri að með-
altali í kringum 30%. Víða var fækkunin enn
meiri og í einu sveitarfélagi a.m.k. þar sem
íbúum hafði fækkað um 20% hafði börnum á
grunnskólaaldri fækkað um 50-60%.
„Þetta er sú uggvænlega þróun sem fylgir
íbúaþróuninni en kannski er minna talað um.
Það er að ungviðinu – þeim sem eiga að taka
við – fari hlutfallslega miklu meira fækkandi
heldur en hin formlega íbúaþróun gefur til
kynna,“ sagði Gunnlaugur.
Gunnar Haraldsson, framkvæmdastjóri
Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands, ræddi
einnig um mismunandi mikla íbúafækkun
eftir aldurshópum er hann kynnti skýrslu
um áhrif samdráttar í þorskveiðum á sveit-
arfélögin. Gunnar benti m.a. á að fólks-
fækkun hefði verið á Vestfjörðum og Norð-
urlandi vestra frá árinu 1990. Hún væri ekki
einungis bundin við sjávarbyggðir heldur
einnig héruð sem byggja á landbúnaði. Hann
sýndi töflu um heildarfækkun íbúa og sér-
staklega fækkun fólks undir fertugu á
nokkrum stöðum á árabilinu 1997-2006.
Gunnar sagði það áhyggjuefni að sjá hve
mikil fækkunin væri, ekki síst meðal yngra
fólksins. Samkvæmt töflunni hefur yngra
fólkinu víða fækkað tvöfalt meira en íbúum í
heildina. „Þetta eru geigvænlegar tölur,“
sagði Gunnar.
 

  



    



  

 
     



!
"

"

 





 
  

 
„Geig-
vænlegar
tölur“
Ungu fólki fækkar ört
víða á landsbyggðinni
MENN eiga von á því að Kaupþing banki þurfi að sækja talsvert fé út
á markaðinn, að sögn Hermanns Más Þórissonar, sérfræðings í grein-
ingardeild Landsbankans. Þá segir Katrín Friðriksdóttir, forstöðu-
maður hjá greiningardeild Landsbankans, að fari skuldatrygg-
ingarálag Kaupþings ekki að síga niður á við muni það hafa áhrif á
hvernig bankanum gangi að fjármagna sig. Og það geti haft áhrif á
vöxt bankans. „Að okkar mati munu fjármögnunarkjörin ekki batna
fyrr en Kaupþing hefur gengið farsællega frá fjármögnun á [hol-
lenska bankanum] NIBC,“ segir Katrín.
Kaupþing leiddi mikla lækkun á hlutabréfaverði undanfarna þrjá
daga og hefur gengi hlutabréfa bankans lækkað um 13% í vikunni.
Hluti skýringarinnar er talinn vera að skuldatryggingaálag hjá bank-
anum hefur áttfaldast frá því í sumarbyrjun. | Viðskipti
Brýnt að ganga
frá fjármögnun
Leikhúsin í landinu
Ævintýrin eru handan
hornsins >> 53
Opið til 21 í kvöld
Jólafötin
tímanlega
„ÞAÐ er augljóst mál að það er ver-
ið að framkvæma kreppu á húsnæð-
ismarkaði,“ segir Gylfi Arnbjörns-
son, framkvæmdastjóri ASÍ, um
vaxtahækkanir íbúðalána og breyt-
ingar fjármálastofnana varðandi yf-
irtöku lána.
Staða fólks sem er að kaupa hús-
næði hefur gjörbreyst á síðustu
misserum. Fasteignaverð hefur
hækkað sem og vextir en hámarks-
lán hefur lækkað sem veldur því að
fólk stendur í dag frammi fyrir
miklu verri lánakjörum en fyrir
þremur árum þegar bankarnir hófu
að bjóða íbúðalán.
„Ég átti ekki von á að sjá svona
vexti á Íslandi nokkurn tíma aftur.
íbúðar hans um að yfirtaka húsnæð-
islán nema með hærri vöxtum. Ingi-
bergur seldi íbúð fyrir rúmu ári sem
á hvíldi 10 milljón kr. húsnæðislán
frá Netbankanum með 4,15% vöxt-
um. Kaupandi íbúðarinnar gat að-
eins yfirtekið lánið með 5,7% vöxt-
um. „Kaupandinn hafði eðlilega
ekki áhuga á því að yfirtaka lánið á
þessum kjörum og vildi þar af leið-
andi fá að staðgreiða íbúðina. Ég
vildi þá greiða upp lánið, en komst
að því að það myndi kosta mig 250
þúsund kr. Ég var því neyddur til að
skulda þeim áfram. Það var engin
leið að komast úr viðskiptum við
Netbankann án þess að það kostaði
mig stórfé,“ segir Ingibergur sem
flutti lánið með sér yfir á nýja íbúð.
á að geta yfirtekið gamalt lán á hag-
stæðari vöxtum.
„Þetta kom algjörlega í bakið á
okkur,“ segir Ingibergur Ragnars-
son verkfræðingur um þá afstöðu
Netbankans að synja kaupanda
Ég hélt að þessi tími væri liðinn,“
segir Friðrik St. Halldórsson, fram-
kvæmdastjóri viðskiptabankasviðs
Kaupþings banka. Vextir á ríkis-
tryggðum skammtímabréfum eru
núna 8% en voru 3,4% 2004.
Fleiri flytja lánin með sér
Að sögn Ingibjargar Þórðardótt-
ur, formanns Félags fasteignasala,
leiða hækkandi vextir og þar af leið-
andi hærri greiðslubyrði til þess að
sífellt erfiðara verður fyrir fólk að
standast greiðslumat. Bendir hún á
að sífellt meira sé um að fólk flytji
lánin með sér þegar það kaupi nýtt
húsnæði. Það þýði að staða þeirra
sem kaupa sína fyrstu íbúð hefur
versnað enn frekar. Þeir þurfa ekki
bara að kaupa dýrari íbúðir á hærri
vöxtum heldur geta þeir ekki treyst
Ýtt undir kreppu á
húsnæðismarkaðinum
 Fólk stendur frammi fyrir mun verri lánakjörum en fyrir þremur árum
Í HNOTSKURN
»Um mitt ár 2004 varmeðalverð á 130 ferm.
íbúð í Reykjavík 17 milljónir.
Í dag er sams konar íbúð
seld á 33 milljónir.
»Greiðslubyrði af 15 millj-ónum með 4,15% vöxtum
er tæp 52 þúsund kr. á mán-
uði, en greiðslubyrði af 30
milljónum með 6,4% vöxtum
er tæpar 174 þúsund kr.
Eftir Egil Ólafsson og
Silju Björk Huldudóttur
 Gríðarleg breyting | 6
„ÉG FÓR heim úr vinnunni til að
geta verið heima þegar börnin
mín kæmu heim. Nítján ára dóttir
mín er í hinum menntaskólanum í
bænum og ég fékk SMS um að
hún kæmist ekki heim […] Ég
hafði ekki beinlínis áhyggjur,
vissi strax að börnin væru óhult,“
segir Päivi Kumpulainen, ritari
íslenska sendiráðsins í Helsinki.
Hún segir Finna slegna óhug
eftir skotárásina í bænum Jokela í
gær, þegar fyrrverandi nemandi
við menntaskóla skaut sjö ung-
menni og rektor skólans til bana.
Hann lést af eigin sárum í gær-
kvöldi. Á myndinni má sjá nem-
endur skólans flutta í öruggt
skjól. | 16
„Vissi að
börnin
væru óhult“
Reuters