Morgunblaðið - 08.11.2007, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. NÓVEMBER 2007 31
ra saln-
ningar í
teikn-
-
eggj-
ð af
En þegar
er eins
eikningu.
hreyf-
ég byrj-
st mér
ð þau út
num eftir
óð en lit-
terkir til
aði mig á
tja verkin
í salinn er
mur. En
við og
lengur og
a þau.“
ferli eins
na í tón-
rður til á
fnar vörð-
vað í þeirri
u ferli
na tóna.
g annan
g, al-
gjörlega. Því svo þarf að stilla heild-
ina saman til að finna rétta hljóminn.
Verkin geta litið út eins og drasl þar
til þau rata á sinn rétta stað, inn í
rétta hljóminn. Það er bjartur
hljómur þarna og þá vill maður
þungan hljóm annars staðar. Maður
gengur inn í ákveðinn heim og hann
verður að hafa mismunandi element
– ólík öfl þurfa að takast á. Þau öfl
geta verið hvernig sem er: hreyfing,
skær litur, eitthvað brjóstumkenn-
anlegt.“
Verkin eru ekki minnisvarðar
Er þá ekki kjarna verksins að finna í
heildinni, frekar en í stöku verki eða
stökum tóni?
„Jú, hann er í heildinni. En hreyf-
inginn milli hlutanna er ákveðinn
grundvöllur. Þetta eru ekki stök
verk – þau eru ekki minnisvarðar en
hafa með hreyfinguna í tíma og rúmi
að gera. Það mætti frekar líkja þeim
við litlar áminningar – minningar
um atburði eða hvað sem er. Allt það
sem gerir „á milli“ í lífinu er áhuga-
vert jafn hversdagslegt og að vakna
og fara í vinnuna eða horfa hugsi út
um gluggann og sjá eitthvað bærast
úti fyrir; eitthvað sem hefur ef til vill
fokið úr stað. Slík leiftur geta orðið
ofboðslega sterk og haft grundvall-
aráhrif á mann, án þess að þeim
verði komið í orð eða séu þess eðlis
að vera frásögn. Maður finnur lykt
af einhverju og allur líkaminn lifnar
við og tekur viðbragð. Maður man
kannski ekki hvaða lykt þetta er.
Verkin eru um þetta – tilvistina –
hvernig maður heldur áfram, hvern-
ig maður hreyfist frá einum stað á
annan. Heildaráhrifin markast af
rýminu. En hins vegar hef ég samt
séð að sum þessara verka geta lifað
þótt sýningunni ljúki. Þau geta öðl-
ast annað líf þótt þau verði ekki eins.
Og þar komum við aftur inn á tón-
ana í tónlistinni. Þetta eru mismun-
andi tónar. Maður getur raðað þeim
upp í öðru samhengi en það eru
samt sömu eindir. Þess vegna finnst
mér ekkert rými óáhugavert. Ég get
ekki sagt að neitt rými sé ljótt.
Spurningin er hvernig ég bregst við
því. Sum kalla strax á mann meðan
maður þarf virkilega að leita að örv-
un í öðrum. En þannig umgengst ég
líka efnið. Hver einasta manneskja
hefur margar hliðar. Hvar er snerti-
flötur þinn við næstu manneskju?
Þeir fundu sér stað í rýminu
Sumir af hlutunum í verkunum eru
endurunnir, aðrir keyptir, og þeir
koma frá öllum heimshornum. En ef
ég tek pokana aftur sem dæmi þá
eru þeir ekki endilega athugasemd
um iðnað eða neyslusamfélagið. Þeir
fundu sér einfaldlega stað í rýminu.
Það var eins konar upprisa og
kenndin í þessum sterka sal varð
góð. Þegar ég finn þannig kenndir
læt ég þær leiða mig áfram. Í slíku
vinnuferli verður maður að leita að
því sem er rétt og vera trúr sann-
færingu sinni.“
Upprisa Það var hreyfing í þeim.nningar.
í rými
ks Walker
mynd er
r í stóra
vað er sýning og hvað er verk?
myndlistarkonu sem opnar í
sýningarinnar er gjörningur
að vera trúr sannfæringu sinni.
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Geir H. Haarde forsætisráð-herra sagði við umræðurutan dagskrár á Alþingi ígær um stýrivexti Seðla-
bankans og stjórn efnahagsmála að
mikil uppgangur og framfarir hefðu
átt sér stað í þjóðfélaginu en líka
hefði hrikt í. Margskonar breytingar
hefðu orðið í þjóðfélaginu, sem hefðu
kannski eftir á að hyggja ekki verið
allar rétt hugsaðar eða tímasettar.
Vísaði Geir m.a. til þess sem fram
kom við umræðuna um 70% hækkun
á íbúðaverði. „Skyldi það nú geta
verið að ákvarðanir sem teknar voru
í upphafi síðasta kjörtímabils varð-
andi íbúðalánamarkaðinn hefðu eitt-
hvað með það að gera? Ég hygg að
svo sé og ég hygg að við sameigin-
lega og aðrir í þeirri ríkisstjórn hafi
verið of fljótir á sér í þeim efnum
hvað varðar að hækka lán Íbúðalána-
sjóðs og þurfa síðan að mæta sam-
keppninni sem kom frá bankakerfinu
og var vissulega ekki til heilla í þessu
máli, sagði forsætisráðherra.
„Rassskellti ráðherra“
Utandagskrárumræðan fór fram
að beiðni Guðna Ágústssonar, for-
manns Framsóknarflokksins. Guðni
gagnrýndi harðlega sinnuleysi ríkis-
stjórnarinnar í efnahagsmálum en
hann hóf ræðu sína með þessum orð-
um. „Einn var að smíða ausutetur.
Annar hjá honum sat. Þriðji kom og
bætti um betur og boraði á hana gat.
Það er því miður gat á efnahags-
stjórn ríkisstjórnarinnar,“ sagði
Guðni.
Hann sakaði ráðherra um að tala
út og suður. Þrýstingurinn í hagkerf-
inu væri vaxandi, kjarasamningar
væru að losna og stýrivextir Seðla-
bankans virkuðu aðeins á annan
helming þjóðarbúsins, fyrst og
fremst á skuldug heimili og minni
fyrirtæki og ofurvaxtastigið væri far-
ið að reyna verulega á skuldsett ungt
fólk. „Höfuðverkur forsætisráðherra
á eftir að aukast ef ríkisstjórnin
spyrnir hvergi niður fæti. Seðla-
bankastjóri sá sig tilknúinn að stíga
út úr musteri peninganna og rass-
skella ráðherra ríkisstjórnarinnar
við sólarupprás í gærmorgun. Hann
efaðist um að ráðherrar læsu eigin
texta um stöðu þjóðarbúsins,“ sagði
Guðni. Við lok umræðunnar kom
Guðni aftur í ræðustól og sakaði for-
sætisráðherra um að skila auðu í um-
ræðunni um efnahagsmál. Ríkis-
stjórnin virtist vera ráðþrota.
„Sannleikurinn er sá að þegar gamli
hundurinn á Brúnastöðum beit í
skottið á sér þá fór hann hring eftir
hring. Menn eru að bíta í skottið á
sér og eru í rauninni ekkert að gera,“
sagði Guðni. Minnti Guðni á að í fyrri
ríkisstjórn hefði verið reynt að ná
snertilendingu í hagkerfinu en í dag
væri enginn að vinna að slíku.
Kostirnir eru núverandi
fyrirkomulag eða ESB-aðild
Geir sagði að ríkisstjórnin hefði
sett á laggirnar sérstakan samráðs-
vettvang m.a. með aðilum vinnu-
markaðarins og sveitarfélögunum
um efnahags-, kjara- og félagsmál.
Þegar hefði einn fundur verið hald-
inn og annar fundur yrði haldinn
fljótlega. Geir rifjaði upp að frá 2001
hefði Seðlabankinn haft sjálfstæði til
að taka sínar vaxtaákvarðanir og lítið
verið deilt um það fyrirkomulag. „Ég
þekki fáa sem vilja hverfa til baka til
þess tíma þegar ríkistjórnin réði
vöxtunum í landinu og ákvað það fyr-
ir hönd bankanna hvað þeir mættu
taka í vexti, sagði Geir. „Seðlabank-
inn tekur sínar eigin ákvarðanir og
byggir þær á því faglega mati sem
sérfræðingar hans leggja banka-
stjórninni til. Eina kerfið sem gæti
komið í veg fyrir þetta væri aðild að
Evrópusambandinu og upptaka evr-
unnar en ég hef ekki skilið háttvirtan
þingmann [Guðna Ágústsson] þann-
ig að hann sé talsmaður þess og það
er ég ekki heldur. Ef við erum að tala
hér um fyrirkomulag peningamál-
anna þá er það þetta tvennt sem um
er að tefla. Annaðhvort kostur sem
ekki er raunverulegur og nýtur ekki
stuðnings, þ.e.a.s. að ganga í Evr-
ópusambandið og taka upp evruna.
Hins vegar núverandi fyrirkomulag,
ef til vill með einhverjum smávægi-
legum lagfæringum eða breyting-
um.“ Forsætisráðherra sagði einnig
að fyrirkomulagið sem komið var á
2001 þegar Seðlabankanum var veitt
sjálfstæði til vaxtaákvarðana, hefði
gefið góða raun í aðalatriðum. Menn
gætu deilt um einstakar ákvarðanir
og hann hefði sjálfur sagt það sína
skoðun að nýjasta vaxtaákvörðun
Seðlabankans væri ekki heppileg
með tilliti til kjarasamninganna sem
framundan væru. „Hagstjórn er
meira en bara að ýta á takka. Það
þarf að meta af nákvæmni og reyna
að fylgjast með því sem er að gerast
undirliggjandi í hagkerfinu og það er
athyglisvert hvað hinar fjölmörgu
efnahagsspár sem gerðar eru í land-
inu eru á köflum misvísandi,“ sagði
Geir.
Forsætisráðherra sagði að unnið
hefði verið að því að ná snertilend-
ingu í efnahagsmálum, „og það er
auðvitað það og ekkert annað sem er
framundan,“ sagði Geir. Hagvöxtur
væri í landinu og það væri einstigi að
halda honum áfram og reyna jafn-
framt að hafa tök á verðbólgunni. Út
á það gengju ákvarðanir Seðlabank-
ans og aðgerðir ríkisstjórnarinnar í
ríkisfjármálum. Ríkisstjórnin stend-
ur sína vakt.“
Vextirnir farnir að bíta
Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur Vg, sagði mál til komið fyrir rík-
isstjórnina að ganga til verka. „Þeg-
ar svo er komið að formaður
bankastjórnar Seðlabankans lýsir
áhyggjum með þeim hætti sem hann
gerði í gær, að erlendar skuldir séu
komnar að ystu mörkum og lýsir
jafnframt efasemdum um áfram-
haldandi stóriðjufjárfestingar, – með
þannig orðalagi að það hefði allt
meira og minna getað verið beint
upp úr gamalli ræðu frá mér – þá
ætti ríkisstjórnin kannski að fara að
hugsa sinn gang,“ sagði Steingrím-
ur.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir utan-
ríkisráðherra sagði að ákvörðun
Seðlabankans um hækkun stýri-
vaxta hefði komið mörgum nokkuð á
óvart. Sagði hún að ástæða þess að
hækkunin kom henni á óvart væri sú
að í fréttatilkynningu Seðlabankans
18. september hefði bankinn sagt að
verðbólgan væri yfir viðmiðunar-
mörkum en jafnframt hefði hann
sagt að þetta væri tímabundið frávik
í lækkunarferlinu sem væri hafið.
„Þess vegna taldi maður að sú væri
raunin og þess vegna kom það nokk-
uð á óvart þegar þessi ákvörðun var
tekin. Þetta kom líka nokkuð á óvart
vegna þess að það má jafnvel segja
að núna séu fyrri vaxtahækkanir
bankans, ásamt með hærra skulda-
tryggingarálagi á endurfjármögnun
bankanna, sem núna eru að verða að
veruleika á erlendum mörkuðum,
farnar að bíta.Við sjáum það að
bankarnir eru að hækka vextina á
húsnæðislánunum og hafa verið að
gera það á undanförnum dögum.
Það er því ýmislegt sem bendir til
þess að það sé ekki sama þensla
framundan og verið hefur,“ sagði
Ingibjörg Sólrún.
Jón Magnússon, Frjálslynda
flokknum, gagnrýndi ummæli Ingi-
bjargar Sólrúnar um að nú væru
vextirnir farnir að bíta. „Gagnvart
hverjum eru þeir farnir að bíta?“
spurði Jón. „Þeir eru farnir að bíta
gegn litla manninum í þjóðfélaginu
en ekki þeim sem eru að leika sér á
gjaldeyrismörkuðunum, að nýta sér
það hagræði að geta farið á milli
gjaldmiðla eftir því hvað hentar
hverju sinni,“ sagði hann.
ÁRNI M. Mathiesen fjármálaráð-
herra segir í samtali við Morgun-
blaðið að markvisst hafi verið
dregið úr fjárfestingum ríkisins á
árunum 2005 og 2006 og hagfræð-
ingar telji álitamál hvort ríkisfjár-
málin eða peningamálastjórnin
hafi lagt meira af mörkum til að
halda aftur af verðbólgunni.
Í ræðu sinni á morgunfundi við-
skiptaráðs í fyrradag fjallaði Dav-
íð Oddsson, formaður banka-
stjórnar Seðlabankans, um stöðu
efnahagsmála og stýrivaxtahækk-
un bankans. Árni segir enga gagn-
rýni að finna í ræðu Davíðs á
stjórn ríkisfjármálanna. Það sé vel
við hæfi að formaður banka-
stjórnar Seðlabankans komi fram
með þau viðvörunarorð sem þar
komu fram. Davíð sagði m.a. að
ekki hefði tekist að draga úr op-
inberum umsvifum á þenslutímum.
Árni bendir á að hið opinbera nái
bæði til ríkis og sveitarfélaga.
„Milli áranna 2005 og 2006 er nán-
ast ekki hægt að tala um að hækk-
un hafi orðið á fjárfestingu rík-
isins. Hún var 0,1% af lands-
framleiðslu sem er innan við
milljarður. Hins vegar er hækkun
á milli áranna 2006 og 2007 og hún
er í samræmi við þær áætlanir sem
við höfum verið með um að þegar
álvers- og virkjanaframkvæmd-
irnar gengju niður, þá myndum
við aftur auka umsvif ríkisins.
Á árinu 2007 var spáð 6% sam-
drætti í umsvifum þjóðarinnar og
síðustu tölur sýna um 5% sam-
drátt. Þetta er mesta lækkun á
milli ára sem orðið hefur frá því á
síldarárunum þegar síldin hvarf,“
segir Árni.
Samanlögð umsvif hins opin-
bera jukust um þriðjung
Því sé ekki að neita að samanlögð
umsvif ríkis og sveitarfélaga juk-
ust um þriðjung milli áranna 2005
og 2006 eða um 1% af landsfram-
leiðslu, sem er nærri 12 milljarðar.
„Ég tel að ekki sé hægt að kenna
sveitarfélögum um þensluna
vegna 12 milljarða útgjaldaaukn-
ingar þegar við lítum til þess að
þegar fjárfestingar í stóriðju og
álverum voru mestar námu þær
um 100 milljörðum á ári,“ segir
Árni.
Markvisst dregið úr fjárfestingum
„Hagstjórn er meira en
bara að ýta á takka“
Guðni Ágústsson sagði
ríkisstjórnina virðast
ráðþrota við utan-
dagskrárumræður um
stjórn efnahagsmála á
Alþingi. Geir H. Haarde
sagði stefnt að snerti-
lendingu og fundað væri
á samráðsvettvangi rík-
isins, aðila vinnumark-
aðar og sveitarfélaga.
Deilt um efnahagsmálin Tekist var á um stjórn og stöðu efnahagslífsins við utandagskrárumræður á Alþingi í
gær. Geir H. Haarde forsætisráðherra sagði athyglisvert hvað hinar fjölmörgu efnahagsspár sem gerðar væru
í landinu væru á köflum misvísandi.
Morgunblaðið/Ómar