Morgunblaðið - 16.12.2007, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 16. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
unum er búin að liggja frammi síðast-
liðna viku, þar sem þessu er lýst í
smáatriðum. Ég held að menn hafi
ekkert að fela í því.“
– Og þú lætur af störfum sem for-
stjóri?
„Já, mér fannst engin spurning um
það að ef nýr sterkur kjölfestufjár-
festir kæmi inn í minn stað ætti ég að
standa strax upp úr forstjóra-
stólnum. Ég hafði setið þar samhliða
því að vera leiðandi fjárfestir og njóta
afrakstursins sem slíkur. Það hefðu
orðið mikil viðbrigði fyrir mig að sitja
í þessum stóli sem starfsmaður frem-
ur en eigandi ef svo má segja. Ég get
líka alveg ímyndað mér að sú staða
hefði líka verið óþægileg fyrir aðra
stjórnarmenn og stjórnendur félags-
ins. Þegar annar var orðinn leiðandi
fjárfestir blasti við út frá mínum bæj-
ardyrum að rýma til og gefa félaginu
tækifæri til að skapa sér sjálfstæða
ímynd án þess að ég væri þar áfram í
forystusveitinni.“
– Var þrýst á þig að hætta?
„Nei, ekki með nokkrum hætti. Ég
vék til hliðar algjörlega að mínu eigin
frumkvæði og satt að segja er ég að
mörgu leyti bara dauðfeginn,“ segir
hann og skellihlær. „Það er ákveðið
frelsi að þurfa ekki að standa vaktina
daginn út og daginn inn heldur geta
komið inn þegar hentar. Það var
heldur aldrei markmiðið hjá mér að
verða forstjóri FL Group. Ég tók það
hlutverk að mér vegna sérstakra að-
stæðna sem sköpuðust hjá félaginu
en leit alltaf á veru mína í forstjóra-
stólnum sem tímabundna.“
Eðlilegur rekstrarkostnaður
– Það hefur verið gagnrýnt hversu
rekstrarkostnaður er hár.
„Ég held að það stafi af því að við
höfum ekki verið með nægilegt nið-
urbrot á honum, þannig að fólk geti
áttað sig á því í hverju kostnaður er
falinn. Í fyrsta lagi sitjum við uppi
með eftirlaunaskuldbindingar allra
fyrrverandi forstjóra Flugleiða í
meira en þrjá áratugi, sem eru mjög
íþyngjandi. Þeir sátu eftir inni í FL
Group þegar Icelandair var selt. Í
öðru lagi höfum við verið að byggja
upp fyrirtæki með mjög afgerandi
hætti, ráða mikið af hæfu og dýru
starfsfólki, sérstaklega á þessu ári.
Flest af því er í London, þar sem við
erum að byggja upp afar sterkt
teymi. Það kemur frá öflugum fyr-
irtækjum á heimsvísu og auðvitað
skilar sú fjárfesting sér ekki á einni
nóttu heldur á lengri tíma. Í rekstr-
arkostnaði ársins er ákveðinn ein-
skiptiskostnaður, sem fer í að borga
starfsfólki fyrir að hefja störf hjá FL
Group. Þriðjungur af rekstrarkostn-
aðinum á þessu ári liggur í eft-
irlaunaskuldbindingum við fyrrver-
andi starfsmenn félagsins og
nýráðningum sem tengjast uppbygg-
ingu þess.
Þriðji stóri liðurinn liggur í verk-
efnum sem við vinnum að. Því fylgir
mikill kostnaður að fara í inn í fjár-
festingar og skoða tækifæri um allan
heim. Og sá kostnaður er færður
undir rekstur, s.s. ráðgjafarþjónusta
og þóknanir til banka fyrir viðskipti.
Þannig að rekstrarkostnaður er alls
ekki eins hár og menn láta í veðri
vaka. Og kannski helst við okkur að
sakast í þeim efnum að hafa ekki út-
skýrt þetta nægilega vel fyrir mark-
aðnum og leyft þessum misskilningi
að grassera.
Samhliða því liggur fyrir að rekstr-
arkostnaður muni lækka á næsta ári.
Við erum að klára ákveðna gjald-
færslu á háum eftirlaunaskuldbind-
ingum. Einnig verða dýru ráðning-
arnar, sem við höfum staðið í
undanfarna mánuði, að mestu leyti að
baki. Því til viðbótar má nefna að
skrifstofa okkar í Danmörku verður
lögð niður og starfsemi hennar færð
yfir til skrifstofunnar í London. Það
er að mínu viti mikill misskilningur
að hár rekstrarkostnaður hafi orðið
vegna þess að menn hafi gleymt sér í
velgengninni.“
– En hefur kostnaður vegna for-
stjórans verið óhóflegur?
„Því fer fjarri,“ segir Hannes og
hallar sér fram á borðið máli sínu til
áherslu. „Ef þú horfir á fyrrverandi
forstjóra FL Group, sem situr hérna
við borðið, og svo forstjóra X, þú
mátt velja þér nafn í það box, svo
framarlega sem það er eitt af fimm
stærstu fyrirtækjum á landinu, í
hvers hópi við erum. Ef þú horfir á
laun strípuð, þá var forstjóri FL Gro-
up með 4 milljónir á mánuði. En X
myndi vera með í laun í kringum 80
til 90 milljónir á ári. Ef þú horfir á
bónusa þá er forstjóri FL Group með
núll, en forstjóri X með aðrar 80 til 90
milljónir. Þannig að forstjórar
stærstu félaganna hér á landi eru að
leggja sig á 160 til 180 miljónir króna
á ári en ekki tæpar 50 milljónir eins
og ég gerði.
Ef þú horfir síðan á kauprétti, þá
var forstjóri FL Group með núll, for-
stjóri X með … – köllum það ein-
hverja milljarða. Síðan ef þú heldur
áfram og talar um risnu og ferða-
kostnað, þá get ég upplýst að ég hef
aldrei rukkað félagið um einn einasta
hótelreikning eða útlagðan kostnað
við gistingu eða uppihald eða neitt
sem tengist slíkum hlutum. Mér er til
efs að margir aðrir forstjórar hafi
haft slíkt sem vinnureglu.
Þá stendur eftir ferðalagið sjálft og
hvernig menn ferðast. Þar hefur for-
stjóri FL Group haft nákvæmlega
sama háttinn á og X. Félagið hefur
staðið undir þeim kostnaði, stundum
með einkaþotu og stundum með öðr-
um hætti.
Af framangreindum ástæðum tel
ég að rekstrarkostnaður forstjóra
FL Group hafi hvorki verið óeðlileg-
ur né hár. Ég tók þá ákvörðun strax
þegar ég varð forstjóri að semja um
hóflegar greiðslur til mín fyrir þann
þátt. Minn ávinningur var fyrst og
fremst sá að vera fremstur meðal
jafningja, út frá hlutabréfaeign, og
þeim arði sem félagið greiddi. Og það
hefur greitt góðan arð, ég get ekki
kvartað undan því að hafa ekki haft
úr miklu að moða enda þótt ég hafi
ekki einu sinni verið hálfdrættingur
forstjóra stærstu félaga landsins í
launum og þar að auki án bónusa
þeirra og kauprétta.“
Ekki bara bréf FL sem lækka
– Hefurðu sætt harðri gagnrýni
hluthafa eða stjórnarmanna vegna
lækkandi gengis?
„Nei, alls ekki. Ég held að allir
skilji að hlutabréf geta lækkað –
hlutabréf lækka og hækka. Menn
verða að horfa til lengra tímabils en
bara til ársins 2007. Ef farið er aftur
til ársins 2004 skila hlutabréfin allt að
300% hækkun þegar arður er meðtal-
inn. Sé horft til ársins 2005 hefur orð-
ið 40% hækkun á tveggja ára tíma-
bili. Og öllum er ljóst að bréf FL
Group eru ekki þau einu sem hafa
lækkað á árinu 2007. Þeir sem tala
um sérstakt hrun í bréfum FL Group
mega ekki slíta síðari hluta þessa árs
úr öllu samhengi við tímabilin þar á
undan. Ekki þarf annað en að horfa á
hvað búið er að gerast í heiminum í
verðlagningu á fyrirtækjum að und-
anförnu. Þau hafa almennt lækkað og
róðurinn hefur verið þungur í fjár-
málageiranum, bankar og fjárfest-
ingafélög hafa gefið eftir, sama hver
eru, og við förum ekki varhluta af því.
Þetta tengist verðmæti eigna félags-
ins. Auðvitað þykir mönnum þetta
ekki skemmtilegt, þeir eru í þessum
leik til að sjá bréfin hækka, en ég tel
mig ekki finna fyrir neinni óeðlilegri
gagnrýni. Til þess þyrfti ég að hafa
gert einhver sérstök afglöp, sem
væru þess valdandi að bréf lækkuðu.
Ástæðan fyrir rýrnun og leiðréttingu
á verðlagningu í heiminum er fjár-
þurrð í bankageiranum. Bankar eru
hættir að lána og þess vegna fer fram
endurverðlagning á eignum. Hún
nær auðvitað einnig til okkar. Við er-
um stórir fjárfestar um allan heim.
Og hvert einasta félag á sem á hluta-
bréf hvar sem er í heiminum fer í
gegnum þetta.
Auðvitað er það missýnilegt, fyr-
irtæki birta mismunandi upplýsingar
og gera upp með ólíkum hætti. Við
höfum orðið holdgervingur þessarar
þróunar vegna þess að eignasafn FL
Group er bæði vel upplýst og gagn-
sætt. Menn hafa því getað fylgst vel
með verðmæti undirliggjandi eigna,
auk þess sem félagið gerir upp með
þeim hætti að það færir allar eignir á
markaðsvirði, á hvaða tímapunkti
sem það er.
En mér finnst ástæða til að undir-
strika sem hluthafi í FL Group að öll
félögin eru í góðum rekstri. Rekstur
Commerzbank hefur aldrei gengið
betur, Glitnis sjaldan betur og TM
gengur vel. Endurverðlagning hefur
átt sér stað á eignum FL Group, en
ekki vegna þess að reksturinn í ein-
stökum félögum sé slæmur.“
– Hvernig er samband ykkar Jóns
Ásgeirs Jóhannessonar, stjórnarfor-
manns FL Group, eftir þetta?
„Það hefur einfaldlega ekkert
breyst og við höfum verið algerlega
samstiga í þessari endurskipulagn-
ingu á FL Group. Við erum bæði vin-
ir og viðskiptafélagar og verðum það
áfram. Ég mun sitja áfram í stjórn
FL Group og við munum bæði vinna
saman á þeim vettvangi, innan
Geysir Green Energy og vafalaust
víðar í hinum og þessum fjárfest-
ingum.“
– Hvernig stendur þú sjálfur fjár-
hagslega?
„Ég stend í sjálfu sér þokkalega og
er sáttur við stöðu mála eins og hún
er í dag. Í því samhengi er vert að
hafa í huga að mikil eignamyndun
hefur átt sér stað á undanförnum ár-
um. Ég keypti fyrstu bréf í félaginu á
genginu 6 til 7, þannig að ég hef
ávaxtað mitt pund vel frá árinu 2004
og myndað traustan fjárhagslegan
grunn. Svo hafa aðrar fjárfestingar
sem ég hef verið í fyrir utan FL
Group gengið vel, þannig að ég hef
breitt bak. Auðvitað koma sveiflur í
hlutabréfavirði við fjárfesta, það gef-
ur auga leið, en það er engan bilbug á
mér að finna.“
– Þú segist fyrst og fremst hafa
framfylgt stefnu stjórnar, en því hef-
ur verið fleygt að þú farir þínu fram
og látir svo stjórnina kvitta upp á?
„Nei, það er ekki þannig. Við höf-
um unnið eftir ströngum reglum. Og
stjórnin er æðsta vald í fyrirtækinu.
Hún tekur ákvarðanir yfir tilteknum
mörkum og það er t.d. ljóst að ef
stjórnin hefði viljað selja einstakar
eignir á tilteknum tímapunkti hefði
hún klárlega getað það og mér borið
að framfylgja því.
Auðvitað hafði ég mikið um
ákvarðanir stjórnar að segja, verandi
í brúnni. En það er mikilvægt að
menn skilji að auðvitað tekur stjórnin
sínar ákvarðanir, hvort sem það er í
samráði eða óþökk forstjórans. Menn
hefðu getað sagt í mars apríl: „Við
nennum ekki lengur flugbrölti í AMR
og seljum.“ Sama á við um fjárfest-
ingar í öðrum félögum. Allar stórar
ákvarðanir voru teknir af stjórn fé-
lagsins og stefna mótuð sem ég fylgdi
eftir og var rædd á reglulegum
stjórnarfundum í félaginu. Ég hafði
að sjálfsögðu mikið um þessar
ákvarðanir að segja sem forstjóri fé-
lagsins og leiðandi fjárfestir, en ég
hafði ekki alræðisvald til að kaupa í
hverju sem mér sýndist á hvaða tíma-
punkti sem mér sýndist.“
– Svo við víkjum aftur að orkumál-
unum. Hentar það þér sem fjárfesti
að bíða árum saman eftir að það ræt-
ist úr fjárfestingum?
„Ég var hjá Íslenskri erfðagrein-
ingu í sex eða sjö ár. Og það var aldr-
ei lagt upp í það ferðalag með nein
skammtímamarkmið, að finna erfða-
vísa og þróa lyf er tíu til tólf ára ferli.
Hinsvegar getur uppbygging fyr-
irtækis tekið mun skemmri tíma.
Geysir var ekki til nema á blaði rétt
fyrir síðustu áramót. Á haustmán-
uðum námu heildareignir 40 millj-
örðum. Það tók okkur átta mánuði og
við vorum komnir með eina hlutinn
sem einkaaðili á í virkjun á Íslandi,
þriðjungshlut í Hitaveitu Suðurnesja,
leiðandi borfyrirtæki bæði innan-
lands og utan, Jarðboranir, og komn-
ir nánast hvert einasta jarð-
varmaverkefni sem til er á Íslandi.
Þó svo verkefnin sem slík, að bora
holu í jörðina og ná gufunni upp í
túrbínuna og í virkjunina, séu ferli
sem geti tekið frá þremur og upp í
fimm ár á hverjum stað er hægt að
byggja fyrirtækið upp hraðar, kaupa
sig inn í fyrirtæki, það ganga fínar
virkjanir um allan heim kaupum og
sölum.“
– Af hverju dró Geysir sig út úr
Filippseyjarverkefninu?
„Við erum enn þá inni í félaginu
sem tók þátt í útboðinu og höfum leið
til að koma aftur inn, sömdum um
endurkomuleið við okkar samstarfs-
aðila. Hinsvegar var það eitt af fórn-
arlömbum þessarar atburðarásar
sem haustið fór að miklu leyti í, sem
byrjaði fjórða október og fór eins og
það fór, þegar sameina á REI og
Geysi. Þetta var fórnarlamb þeirrar
orrahríðar og ekki hægt að sinna því
verkefni eins og þurfti til að við vær-
um í stakk búnir að taka ákvörðun –
endanlega stóra ákvörðun. Enn var
ekki ljóst hvað yrði um samrunann
eða í framhaldinu. Og enn er það ekki
komið á hreint, þó að ég geri fastlega
ráð fyrir farsælli lendingu.“
– Hver gæti verið hugsanleg lend-
ing?
„Ekkert sem hægt er að tjá sig
um,“ segir Hannes. „Við eigum í
miklu samstarfi áfram á vettvangi
fyrirtækja eins og Enex. Það blasir
við að menn þurfa að setjast yfir þau
mál og finna sameiginlegan flöt.
Einnig á málefnum Hitaveitu Suð-
urnesja, þar sem við erum þriðjungs-
eigandi, hvernig sem fer með Hafn-
arfjörð. Og svo eru það Suðurnesin,
lagasetning og fleira. Enn er töluverð
óvissa hvernig þau mál fara. En við
erum einn af aðilunum við borðið og
munum taka þátt í þeirri umræðu
sem skapast.
Í þessu gildir það sama og í öðru
sem ég hef talað um: Þetta eru engin
geimvísindi. Ef menn bara skoða þær
upplýsingar sem liggja fyrir blasir
við að málin hafa þróast með eðlileg-
um hætti, en það verða alltaf sveiflur
á mörkuðum.“
Morgunblaðið/Golli
Umframeftirspurn Hannes Smárason segir að umframeftirspurn hafi verið í hlutafjáraukningu í FL Group á
föstudag og það beri vitni „bæði ánægju með verðið og trú manna á framtíð félagsins.“
„ÉG HELD AÐ ALLIR SKILJI AÐ
HLUTABRÉF GETA LÆKKAÐ – HLUTABRÉF
LÆKKA OG HÆKKA. MENN VERÐA
AÐ HORFA TIL LENGRA TÍMABILS
EN BARA TIL ÁRSINS 2007. EF FARIÐ
ER AFTUR TIL ÁRSINS 2004 SKILA
HLUTABRÉFIN ALLT AÐ 300% HÆKKUN
ÞEGAR ARÐUR ER MEÐTALINN. “
iðunn
tískuverslun
Laugavegi 51, s. 561 1680
Kringlunni, s. 588 1680
Glæsilegt úrval
af kápum og
jökkum í
jólapakkann
FJÁRFESTINGAR OG FJÁRMÁLAMARKAÐIR