Morgunblaðið - 16.12.2007, Page 36

veiði
36 SUNNUDAGUR 16. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
B
ókin Laxá í Kjós skipt-
ist í fimm meginhluta.
Fyrst er að nefna
gamlar ljósmyndir
sem ná allt aftur til 19
aldar er fyrstu stangaveiðimenn-
irnir komu til veiða í Laxá og
Bugðu frá Bretlandseyjum. Þá
kemur kafli þar sem greint er á al-
mennum nótum frá ánum og atriði
úr sögu veiða í þeim rifjuð upp.
Því næst kemur veiðistaðalýsing
þar sem fylgdarmaður lesenda er
Ólafur Helgi Ólafsson bóndi, veiði-
maður og leiðsögumaður á Valda-
stöðum í Kjós. Þá kemur kafli þar
sem margir veiðimenn sem veitt
hafa um árabil í Laxá og Bugðu
eru með frásagnir, veiðisögur og
hugleiðingar. Er sumt nýtt efni,
annað fundið og skráð úr eldri rit-
um. Loks eru nokkrar blaðsíður
með ljósmyndum frá síðustu 2-3
áratugum 20 aldarinnar. Þar má
meðal annars sjá heimsfrægt fólk
að veiðum í ánum. Meginkaflarnir
stóru spanna megnið af bókinni og
eru þeir skreyttir myndum Einars
Fals sem fór margar ferðir í Kjós-
ina á nýliðinni veiðivertíð og
myndaði árnar við hin ýmsu skil-
yrði birtu og vatnshæðar.
Hér koma tvær veiðisögur af
mörgum sem skráðar eru í bókinni
Eftir frásögn Eyþórs
Sigmundssonar
Einu sinni voru Eyþór Sig-
mundsson, Edvard Ólafsson og
Halldór Þórðarson að veiðum í
Laxá í Kjós sem margoft fyrr og
síðar. Þetta var síðsumars og þeir
voru á neðsta svæðinu. Lítið var
um nýgenginn fisk að þessu sinni,
en Halldór setti frekar óvænt í
mjög vænan lax í Laxfossi, sem
reyndist vera grútleginn hængur.
Það er á engan hallað þó að
greint sé frá því, að þeir félagar
höfðu gaman að því að fá sér í
„aðra tána“ þegar þeir voru að
veiðum. Eyþór, sá mikli sögumað-
ur, hefur aldrei dregið það undan
og í þessari frásögn skiptir bein-
línis máli að hafa það með.
Þegar þessi stóri legni hængur
var kominn á land, þótti við hæfi
að draga fram veigar og skála fyr-
ir laxinum, því hér væri aug-
ljóslega kominn verðlaunalax að
mati Eyþórs. „Ég skal segja ykkur
það strákar, þetta er metlaxinn í
ár. Hann nælir sér í verðlaun á
árshátíðinni hjá Stangó. Hann er
minnst 19 pund. Ég skal segja
ykkur það,“ sagði Eyþór.
Það var skálað og skálað aftur
og Eyþór endurtók, „ég skal segja
ykkur það strákar“... osfrv.
Nú bar að veiðivörðinn, sem
hafði tekið eftir því, að eitthvað
var í gangi hjá þeim félögum og
ákveðið að athuga málið. Þegar
hann renndi upp að, var einmitt
komin upp umræða í hópnum um
að draga fram pundarann og vega
hænginn. „Ég skal segja ykkur
það strákar, hér kemur veiðivörð-
urinn, alveg tímanlega til að stað-
festa vigtina. Þetta er að minnsta
kosti 19 punda lax. Kannski 20
pund, ég skal segja ykkur það.“
Það varð samt dálítil töf á því að
vega laxinn, því vörðurinn vék sér
ekki undan því að þiggja smá
vökva og því var aftur skálað fyrir
laxinum. Síðan fyrir Laxá og loks
fyrir veiðiverðinum og á endanum
Halldóri sem veiddi laxinn og aft-
ur fyrir laxinum. Mundu menn þá
loks eftir því að enn átti eftir að
vega laxinn. „Ég skal segja ykkur
það strákar, sækiði pundarann,
þetta er minnsta kosti 21 punda
lax,“ sagði Eyþór og þegar hér var
komið sögu þótti öllum það afar
líklegt.
Og laxinn var hengdur á krók-
inn á pundaranum og augu allra
beindust að kvarðanum. „Sko,
hvað sagði ég, ég skal segja ykkur
strákar, hann er 22 pund. Þetta er
metlaxinn í ár,“ sagði Eyþór, en
enginn tók eftir því að hann var að
toga í sporðinn á laxinum.
Veiðivörðurinn staðfesti vigtina
og sagan segir, að þetta hafi farið
svo langt að það hafi verið búið að
grafa nafn Halldórs á verðlauna-
grip, sem átti að veita honum á
næstu árshátíð Stangaveiðifélags-
ins. Eyþór hafi þá trúað Halldóri
fyrir því, hvað gerst hafði og lax-
inn hafi verið 16 pund. Halldór
hafi þá farið í leiðréttingarferli
sem fór ekki hátt um. Ekki er þó
víst að þessi hluti frásagnarinnar
eigi við rök að styðjast og líklegast
sé að hið sanna í málinu hafi verið
leitt fram miklum mun fyrr og
enginn eftirmáli hafi orðið af þess-
um sérstaka metlaxi úr Laxá í
Kjós.
Eftir frásögn Ásgeirs Heiðars
Þegar Árni Baldursson, Ásgeir
Bolli Kristinsson og Skúli Jóhann-
esson tóku Laxá í Kjós á leigu árið
1988 réðu þeir Ásgeir Heiðar til að
vera staðarleiðsögumaður. Auk
þess að hafa yfirumsjón með leið-
sögumannamálum, tók hann að sér
erlenda og innlenda gesti og sagði
þeim til. Það var snemma í júlí og
laxinn að hellast inn í ána. Ásgeir
var kynntur fyrir Bandaríkja-
manni, sem honum leist mjög vel
á. Hugsaði hann sér að standa sig
vel því það væri eftirsóknarvert að
góðir viðskiptavinir óskuðu eftir
þjónustu manns að ári. Þeir voru
og heppnir með dráttinn og áttu
Kvíslarfoss, sem var pakkaður af
laxi.
Sá bandaríski reyndist vanur
veiðimaður og urðu þeir sammála
um að Hairy Mary númer tíu yrði
fyrir valinu. Ásgeir sagði síðan fé-
laga sínum hvernig flugan ætti að
fara í Kvíslarfossi. Sá bandaríski
kastaði eins og fyrir var lagt og
það var vænn hængur hlaupinn á
fluguna strax í fyrsta kasti.
Þetta voru strax mikil læti, því
þetta var um það bil 12 punda fisk-
ur, nýgenginn og þarna er allt
annað en auðvelt að eiga við stóra
laxa, klappir, stórgrýti, harðir
strengir og rásir um allt. Og svo
brúin með sín þrjú bil ekki hundr-
að metrum neðar.
Ásgeir eiginlega gleymdi stund
og stað, greip háfinn stóra og óð af
stað á eftir laxinum. Lokaði sig af
frá öllu utanaðkomandi. Festi aug-
Ljósmyndir/Einar Falur Ingólfsson
Átök í ánni Birgir Snæbjörn Birgisson togast á við stórlax ofan við Laxfoss, þar sem lak úr fiskinum.
Gengur ekki lengra Þórufoss til vinstri, en lengra gengur laxinn ekki í
Laxá. Þarna eru efstu veiðistaðir árinnar.
Lax á í Kjós!
Út er komin bókin Laxá í Kjós og Bugða. Ritstjóri hennar er Guð-
mundur Guðjónsson ritstjóri www.votnogveidi.is og er bókin ríku-
lega skreytt ljósmyndum Einars Fals Ingólfssonar. Bókin er að
sögn útgefanda, sem er Litróf-Hagprent, hin fyrsta í ritröð um ís-
lenskar laxveiðiár og er markmiðið að gefa út bækur sem eru ann-
ars vegar fallegar að fletta og hins vegar skemmtilegar að lesa.