Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1950, Blaðsíða 8

Þetta er Renatheus Jakohsen. Hann er
hægl&tur í fasi, en öruggur í hreyfing-
um, þegar hann er kominn í bátinn sinn.
Þess á milli leikur hann sér við krakk-
ana. Ef til vill dreymir hann þarna um
nýja tíma fyrir landið sitt.
Rétt eftir daga Egedes, eða 1774, dvaldi ís-
lenzkur prestur, Egill Þórhallsson, sem trúboði
í Grænlandi, bæði í Eystri og Vestri byggð, og
kynntist fólkinu áður en það hefði átt að fara
að blandast Dönum nokkuð að ráði.
Telur hann skoðun Egedes f jarstæðu og færir
mörg rök gegn útdauðakenningunni í bók, sem
hann gaf út um ferð sína 1776, og telur kyn-
blöndun milli Islendinga og Skrælingja eðlileg-
ustu ályktunina.
Næstur honum kemst Norðmaðurinn Eilert
Sundt (1860) að sömu niðurstöðu, án þess að
vita um skoðanir Egils. Síðan ríður Friðþjófur
Nansen á vaðið með sinni miklu þekkingu á
samnorrænni veiði og lífsbjargarmenningu til
forna og tætir skoðanir hinna dönsku útdráps-
fræðara í sundur. Eftir honum hefur síðan
fjöldi manna sýnt fram á veilurnar í útdauða
kenningunni og nefni ég þar aðeins þá dr.
Vilhjálm Stefánsson og dr. Jón Dúason, en
eftir báða hefur birzt mjög aðgengilegur fróð-
leikur um þessi efni á íslenzku.
Þessi undirstöðuatriði um þekkingu á Græn-
lendingum þurfa menn vel að hafa í huga, er
þeir koma til Grænlands og vilja kynnast fólki
þar og gera sér grein fyrir, hverskonar mann-
eskjur það eru.
Án þess að hugsa nokkuð um hvað í því felst,
hafa menn bæði hér og í öðrum löndum kallað
Grænlendinga „Eskimóa", en það orð er inn
komið eftir Frökkum, sem tóku það eftir Indí-
ánum, en þeir kölluðu svo fólkið, sem bjó við
íshafið, í lítilsvirðingarskyni, vegna þess, að
það lagði sér til munns hrátt kjöt og fisk eftir
ástæðum. Það er því skammarlegra fyrir okkur
Islendinga að halda þessu heiti á lofti, sem við
getum betur skilið aðstöðu þessa fólks.
Grænlendingum þykir ekki betra að vera
kallaðir þessu nafni en okkur sjálfum, því þeir
skilja hjna niðrandi merkingu þess. Þeir hafa
líka langtum betra heiti yfir kynkvísl sína á
sinni eigin tungu, heiti, sem mjög þægilegt er
að taka upp í aðrar túngur heims, en það er:
„Inúkar“, sem táknar lifandi menn. Er okkur
Islendingum sæmra að nefna þá því nafni,
þegar við viljum tákna kynþátt þeirra, sem okk-
ur er „Eskimóa" heitið hvimleiðara um sjálfa
okkur. Við getum með engu móti kallað þá
„Skrælingja", því það þarf ekki skarpa sjón
til að sjá, að Inúkar eru ekki það dvergvaxna,
kolsvarta og illilega fólk, sem forfeður okkar
hittu í Marklandi forðum, þótt líkur bendi til,
að það sé af þeim sprottið öðrum þræði. öllum,
sem kynnzt hafa þessu fólki, ber saman um
góðar gáfur þess og gott innræti, en hins vegar
mun það finna til þess, sem því er á móti gert,
þótt það hleypi ekki af fallbyssum þess vegna,
eða hóti með kjarnorkuárásum.
Grænlendingar hafa nú um tveggja alda skeið
búið við slíkt stjórnarfarslegt helsi, sem við
íslendingar börðumst öldum saman gegn. það
væri því ekki að undra, þótt slík áþján væri
búin að setja sinn svip og mark á útlit og inn-
ræti þeirra.
Við Islendingar, sem til Grænlands förum
í framtíðinni, þurfum því að geta sett okkur
í þeirra spor og koma þannig fram við þá, að
þeir fái aldrei ástæðu til að óttast okkur eða
hata. Hvort sem við viljum kannast við þá
sem frændur okkar eða ekki, skulum við ætíð
Abel og Júlíane Lúkasen með Lars og Júnat. Bát-
urinn þeirra var úr striga, þöndum á trégrind.
266
V I K I N □ U R