Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1950, Side 42
HÆTTULEGIR INNFLYTJENDUR
Sunnudag einn vorið 1930 gekk- dýrafræðingur nokk-
ur sér til skemmtunar um strandhéraðið við Natal í
Brasilíu. Þá uppgötvaði hann, sér til mikillar undr-
unar og ótta, lirfu úr flugunni Anopheles gambiæ.
Það lá við að hann fengi taugaáfall.
Hann hraðaði sér heim og sagði við konu sína:
•— Ég hef fundið lirfu úr Anopheles gambiæ!
— Einmitt það, sagði konan.
— Segirðu einmitt það? Veiztu, að fluga þessi á
heima í Afriku og að þetta eru í fyrsta skiptið, sem
hún finnst annarsstaðar?
-■ ■ Nei, það vissi ég ekki.
— Þá er kominn tími til að þú vitir það. Anopheles
gambiæ er nefnilega hættulegasti malariu-smitberi,
sem menn þekkja, og nú getum við átt vón á reglu-
legum maraliufaraldri hér.
Menn vita ekki með vissu, hvort flugan barst til
Brasilíu með flugvél eða skipi. Aftur á móti fengu
menn brátt fullvissu fyrir því, að hún hafði aukið kyn
sitt í stórum stíl í strandhéruðunum við Natal, áður
en vitað var um hana. En þegar vitað var um tegund
flugunnar, bentu vísindamenn á ráð til útrýmingar á
henni til að koma strax í veg fyrir malariu-hættuna.
Vatnið í pollunum og vötnunum, sem flugan hélt sér
í, var ósalt, því hún getur aðeins þrifist í ósöltu vatni.
En pollar þessir voru aðskildii' frá hafinu af mjórri
landræmu, og ef landræman væri rofin og saltvatnið
látið flæða yfii' landið og vötriin, myndi flugunni verða
útrýmt í einu vetfangi. Hugmyndin var því borin undir
yfirvöld staðarins, sem sögðust myndu athuga hana og
kannske skipa riefnd í málinu. Þetta var í maímánuði
1930.
í september sama ár gengu vísindamennirnir eftir
svari. — Það er nú það -— sögðu yfirvöldin. — Þetta
er skrambi flókið mál og viðkvæmt, þar sem ýmsir
ólíkir hagsmunir rekast á. Jarðeigendur eru til dæmis
Enginn trúði honum, þegar hann sagðist hafa fengið
blóðnasir. Hann var dæmdur til að hengjast — og
hann var hengdur. Gálginn stóð þá fyrir utan London,
og böðullinn átti svo annríkt, að hann vann verk sitt
oft illa.
Hálftíma seinna áttu systir og mágur hins hengda
af hendingu leið framhjá, og systirin þekkti bróður
sinn. Þau skáru hann niður til að veita honum sæmi-
lega útför, — en þegar þau fóru að bera hann á milli
sín, urðu þau þess vör, að hann var lifandi. Þarna
var enginn maður nærri, svo þau leiddu hann á milli
ekki sérlega hrifnir af að fá saltvatn flæðandi yfir
landeignir sínar, jafnvel þó þeir fái skaðabætur. Nú,
hver á að greiða þær? Getum við náð þeim inn með
sköttum og þá hverskonar sköttum? Þetta er allt saman
svo eru skaðabæturnar einnig nokkuð vandamál. Þvi
mjög vandasamt mál, herrar mínir, sem þarf tíma til
að leysa, og það þýðir þess vegna ekkevt að reka á
eftir.
Nokkrar viðræður áttu sér enn stað um málið, sem
þó engan árangur báru, og í apríl 1931 kom fyrsti
malariu-faraldurinn. Á meðan hann stóð yfir og fólk
lá í hrönnum og hundruð manna létu lífið, var loks
hin lofaða nefnd sett á laggirnar. Hún var þó aftur
leyst upp strax og faraldurinn var liðinn hjá og engar
nýjar nefndir voru skipaðar, er fjraldurinn gaus upp
aftur: Því nú höfðu menn sætt sig við ástandið sem
óviðráðanlegt böl, sem ekkert varð gert við eða breytt!
Fólk hrundi niður í þúsundatali, ekki aðeins í brasil-
iska heimahéraði flugunnar, Rio Grande do Nort og
nábúahéraðinu Ceara, heldur einnig í öðrum héruðum.
Heilir landshlutar tæmdust af fólki, sem flúði í ofboði
undan dauðanum. Við önnur héruð stöðvuðust allar
samgöngur af hræðslu við veikina.
Vísindamennirnir héldu fyrirlestra og bentu á hvaða
vcpn gegn flugunni væru tiltækileg. Þeir upplýstu
meðal annars, að Gambiæ-flugan væri dugleg að fljúga
og tæki ekki nærri sér að ferðast 4 til 5 km. í leit að
heppilegum vatnspytti, þar sem hún gæti verpt eggjum
sinum. Þeir fengu vitneskju um að nú hefði flugunnar
orðið vart 180 km. frá þeim stað, er fyrst varð vart
við hana. Þá 220. Síðan 300 km. o. s. frv. o. s. frv.
I einstaka héruðum fóru menn eftir ráðleggingum
vísindamannanna, en allar ráðstafanir, sem gerðar
voru allt til ársins 1939, voru að mestu vindhögg og
kornu ekki að notum.
1938 var Gambiæ lirfan komin 400 km. frá strand-
sín heim. Hvort heldur hann var sekur eða saklaus,
varð hann auðvitað að flýja landið, ella átti hann á
hættu að verða hengdur aftur, og þau komu honum
um borð í skip, sem var á förum til Ameríku.
Hálfu ári eftir að hann sté á land í New York,
stóð hann allt í einu á götunni augliti til auglitis við
sjómanninn, manninn, sem hann var ákærður fyrir að
hafa myrt, og hafði verið hengdur fyrir.
Sagan á að vera skráð í enskum réttarannálum. Hún
er gott dæmi um þau furðulegu atvik, sem oft gerðust
í sambandi við ,,pressunina“.
3DD
V I K I N □ U R