Náttúrufræðingurinn - 2003, Blaðsíða 57

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðitelags
ar skeljarnar settust í ágúst (129
stk./mán.) á 10 m dýpi (3. mynd)
og var meðallengdin 0,35 mm (4.
mynd).
Aðalhrygningartími kúfskelja við
Vestfirði er frá júní til ágúst en talið
er að minni háttar hrygning geti átt
sér stað allt árið (Guðrún G. Þórar-
insdóttir 2000).
10. mynd. Ung krókskel (Serripes groen-
landicus) (20-föld stækkun). Ljósm. El-
ena Guijarro Garcia.
Krókskel (10. mynd) fannst á
söfnurunum frá júní til desember en
alltaf í litlum mæli. Flestir einstak-
lingar settust í september (65
stk./mán.) á 10 m dýpi (3. mynd).
Meðallengd skeljanna var 0,4 mm í
júní og 0,6 mm í september 1999 (4.
mynd).
11. mynd. Ung sandskel (Mya arenaria)
(20-föld stækkun). Ljósm. Elena Guijarro
Garcia.
Sandskel (11. mynd) settist á
safnarana í ágúst, september og
nóvember 1999. Flestar skeljar sett-
ust í ágúst (29 stk./mán.) og sept-
ember (31 stk./mán.), aðallega á 10
m dýpi (3. mynd). Meðallengdin
var 0,4 mm í ágúst og september en
0,6 mm í nóvember (4. mynd).
NIÐURLAG
Misjafnt var eftir tegundum
hvenær ársins skeljarnar settust á
safnara, í hversu miklum mæli og
á hvaða dýpi.
Kræklingur settist á safnara allt
árið en langflestar skeljar settust
að hausti og var stærðardreifingin
og meðallengdin lítil. Þekktur
hrygningartími við Island ásamt
miklum fjölda ásetuskelja og lítilli
stærð þeirra gefur vísbendingu
um að þessir einstaklingar séu frá
aðalhrygningu sumarsins og hafi
verið að setjast í fyrsta sinn. Frá
nóvember til janúar minnkaði set-
tíðni skeljanna en meðallengdin
var enn lítil. Fáir einstaklingar og
lítil stærð benda til þess að þessar
skeljar gætu hafa komið úr haust-
hrygningu, sem getur varað allt
fram í nóvember (Guðrún G. Þór-
arinsdóttir og Karl Gunnarsson
2003). Líklegt þykir því að þær
hafi verið að setjast í fyrsta sinn.
Frá apríl og fram í júní voru skelj-
arnar tiltölulega stórar og fáar, en
það ásamt þekktum hrygningar-
tíma tegundarinnar gefur til kynna
að hér hafi eingöngu verið um
seinni ásetu að ræða.
Flestir kræklingar settust á 5 m
dýpi eins og algengt er í náttúr-
unni. Oldurót er meira á 5 m dýpi
en á 10 eða 15 metrum og getur
það valdið losi kræklingsins og
þar með reki stærri skelja uns þær
setjast aftur.
Rataskel settist á safnara allt
árið að undanskildum tveim mán-
uðum. Aðalásetan var í september
en alltaf settist þó mest af lítilli
skel, sem gæti þýtt að seinni áseta
sé fátíð.
Aðrar skeljategundir settust
nær eingöngu í ágúst og septem-
ber, en þær voru srnáar og mjög
áþekkar að stærð, sem bendir til að
þær séu allar frá hrygningu sum-
arsins og hafi verið að setjast í
fyrsta sinn.
ÞAKK.1R
Dr. Karli Gunnarssyni á Hafrannsóknastofn-
uninni og Erlendi Bogasyni á Akureyri er
þökkuð kærlega aðstoð við uppsetningu
safnara og sýnatökur. Jón Bogason fær bestu
þakkir fyrir aðstoð við tegundagreiningu
ungskeljanna.
Heimildir
Bayne, B.L. 1976. Aspects of reproduction in
bivalve molluscs. I: Eustarine Processes.
Vol. 1. Uses, stresses and adaptation to the
estuary (ritstj. M. Wiley). Academic Press,
New York. Bls. 432-448.
Guðrún G. Þórarinsdóttir 1991. The Iceland
scallop, Chlamys islandica (O.F. Muller), in
Breidafjördur, west Iceland. I. Spat collect-
ion and growth during the first year. Aqu-
aculture 97. 13-23.
Guðrún G. Þórarinsdóttir 1993. The Iceland
scallop, Chlamys islatidica (O.F. Muller), in
Breidafjördur, west Iceland. II. Gamete
development and spawning. Aquaculture
110. 87-96.
Guðrún G. Þórarinsdóttir 1996. Gonad
development, larval settlement and
growth of Mytilus edulis L. in a suspended
population in Hvalfjördur, south-west
Iceland. Aquaculture Research 27. 57-65.
Guðrún G. Þórarinsdóttir 2000. Annual
gametogenic cycle in ocean quahog, Arct-
ica islandica (Linnaeus, 1767), from north-
western Iceland. J. Mar. Biol. Ass. U.K. 80.
661-666.
Guðrún G. Þórarinsdóttir & Karl Gunnars-
son 2003. Reproduction cycles of Mytilus
edulis L. on the west and east coast of
Iceland (Polar Research, í prentun).
Jón Baldur Sigurðsson 1976. The dispersal of
young post-larval bivalve molluscs by
byssus threads. Nature 262. 386-387.
Seed, R. & Suchanek T.H. 1992. Population
and community ecology of Mytilus. í: The
mussel Mytilus edulis: Ecology, physi-
ology, genetics and culture (ritstj. E. Gosl-
ing). Elsevier Amsterdam-London-New
York-Tokyo. Bls. 94-108.
Um höfundana
BElena Guijarro Garcia (f.
1970) lauk Licentiate-gráðu
í líffræði frá Alicante-há-
skóla á Spáni 1994 og MS-
prófi í sjávarlíffræði frá Há-
skóla Islands 2000. Sam-
hliða námi hefur Elena
starfað hjá Hafrannsókna-
stofnuninni með hléum frá 1995.
Guðrún G. Þórarinsdóttir
(f. 1952) lauk BS-prófi í líf-
fræði frá Háskóla íslands
1981, cand.scient.-prófi í
sjávarvistfræði frá Háskól-
anum í Arósum í Dan-
mörku 1987 og doktors-
prófi frá sama skóla 1993.
Guðrún starfar hjá Hafrannsóknastofnun-
inni.
PÓSTFANG HÖFUNDA
Hafrannsóknastofnunin
Skúlagata 4
101 Reykjavík
Netföng
elena@hafro.is
gutho@hafro.is
133