Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1997, Síða 9

Náttúrufræðingurinn - 1997, Síða 9
Mykjuflugan HREFNA SIGURJÓNSDÓTTIR Margir kannast við mykju- fluguna, Scatophaga ster- coraria (L.), sem er mjög al- _________ geng á kúamykju og kinda- skít. Flugan er gul eða gulgræn á lit og á stærð við húsflugu (sjá forsíðumynd). Hún er komin á kreik seinni hluta maí á íslandi og verður sérlega áberandi í túnum strax eftir að kúnum hefur verið hleypt út. Hún finnst svo til alls staðar í grennd við úrgang hryggdýra. En hvað eru flugurnar að gera í kringum mykjuna? Margir hafa eflaust velt þeirri spurningu fyrir sér einhvern tíma á lífsleiðinni. í þeirri trú að fáir hafi í raun gert sér grein fyrir hversu margbrotin og áhugaverð hegðun flugn- anna er, ætla ég að skýra frá niðurstöðum rannsókna, bæði minna og annarra, á atferli og vistfræði þessarar tegundar. ÚTBREIÐSLA OG STOFNSVEIFLUR Mykjuflugan tilheyrir tvívængjum (Dipt- era: Scatophagidae) og er algengust í tempruðu beltunum. A norðurhveli nær útbreiðslan allt til Síberíu og á suðurhveli Hrefna Sigurjónsdóttir (f. 1950) lauk B.S.-prófi í líffræði frá Háskóla íslands 1973, M.Sc.-prófi í vistfræði frá University College of North Wales 1977 og doktorsprófi í atferlisvistfræði frá háskólanum t Li v- erpool 1980. Hún hefur starfað við Kennaraháskóla íslands frá 1982, fyrst sem lektor og síðar dósent. Hrefna hefur einnig kennt atferlisfræði við ltffræðiskor Háskóla íslands frá 1981. suður til Suður-Afríku. Vitað er að flugan þolir ekki hærri hita en 30”C að neinu marki en er aftur á móti það kuldaþolin að hún flýgur um við 4°C (Larsen og Thompson 1940). Þessi lífeðlisfræðilegu mörk eru sennilega aðalástæðan fyrir dreilingu tegundarinnar í heiminum. Stofnsveiílur hafa verið rannsakaðar á ýmsum stöðum. Þar til nýlega virtust niðurstöður vera á sömu lund, þ.e. flug- urnar eru algengar á vorin og síðla sumars en um mitt sumarið er mjög lítið af þeim (1. mynd a). Stofnar í Rússlandi, Dan- tnörku, S-Englandi, V-Englandi og Japan virtust allir sveiflast á sama hátt (Graham- Smith 1916, Hammer 1941, Parker 1970a, Hrefna Sigurjónsdóttir 1980, Amano 1983). Þegar ég hóf rannsóknir á flugunni hér á landi 1981 kom fljótlega í ljós að stofninn hegðaði sér á annan hátt. I fyrsta lagi var þéttleiki flugunnar meiri en annars staðar og í öðru lagi var engin ládeyða um mitt sumarið (1. mynd b og c). Árið 1987 birtist grein um rannsóknir á stofnsveiflum mykjuflugunnar í N-Englandi þar sem skýrt var frá því að stofninn hagaði sér ólíkt á milli ára. Fjöldinn hélst nokkurn veginn stöðugur eitt sumarið sem var tiltölulega kalt og rakt (Gibbons 1987). Það er því ýmislegt sem bendir til að hár hiti og þurrkar valdi því að víðast hvai' er lítið af tlugum um mitt sumarið. Aðrar ástæður, svo sem samkeppni við aðrar tegundir yfir heitasta tíma sumarsins, geta lfka komið við sögu. Náttúrufræðingurinn 67 (1), bls. 3-19, 1997. 3

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.