Náttúrufræðingurinn - 1997, Síða 29

2. mynd. Síðustu geirfuglamir voru drepnir við Eldey 1844. Tegundin hafði fyrrum verið
útbreidd með Atlantshafsströnd Evrópu norður til Islands og í Vesturheimi allt suður til
Flórída. Fuglarnir þóttu góðir til matar og voru auðveiddir um varptímann. Aldalöng
ofveiði sem að lokum leiddi til útdauða tegundarinnar er sígilt dœmi um slaka hagstjórn í
samskiptum okkar við náttúruna. Teikninguna af geiifuglinum, sem stekkur í sjó úr Eldey,
gerði Bandaríkjamaðurinn John A. Ruthven 1985.
Grunnhugsunin í hinni rómantísku eða
siðferðilegu umhverfisverndarstefnu er
sum sé að það sé togstreita á milli peninga-
hyggju og umhverfisverndar og að við
eigum að vernda náttúruna, þó það kunni
að kosta minni hagvöxt.
■ EFNAHAGSLEG
UMHVERFISVERND
Þá er komið að hinum þættinum í umhverfis-
verndarstefnu nútímans, því sem mætti kalla
efnahagslega umhverfisvernd. Grunnhugs-
unin í henni er ekki að við eigum að vernda
umhverfið á kostnað hagvaxtar, heldur að
tækniframfarir og hagvöxtur kunni að fela í
sér hættur fyrir sjálf sig; að óheft nýting
náttúruauðlinda með tilheyrandi mengun
þurfi ekki endilega að vera röng frá siðferði-
legu sjónarmiði, heldur fremur léleg hagfræði.
Þetta er ekki alveg glæný hugsun, en það
er samt tiltölulega skammt síðan flestir litu
á umhverfisvernd og hagvöxt sem and-
stæða póla. Margir græningjar kröfðust
stöðvunar hagvaxtar og samdráttar í
iðnaði, en obbinn af hagfræðingum og
athafnamönnum í viðskiptum litu kannski
á umhverfisverndarsinna sem einhvers
konar skýjaglópa og hippa sem vildu fíla
grasið þar sem það grær.
í dag má hins vegar segja að þessi skyn-
semis- eða efnahagslega umhverfisvernd
sé ráðandi í umræðunni um umhverfis-
vernd undir heitinu „sjálfbær þróun“. Þetta
hugtak var hafið til vegs í hinni svonefndu
Brundtland-skýrslu árið 1987 og það var
megininntak Heimsráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna í Rio árið 1992 um umhverfi og
þróun. Umhverfisráðuneytið hefur reynt að
gera þetta hugtak tungutamt Islendingum,
með takmörkuðum árangri og það verður
23