Náttúrufræðingurinn - 1997, Qupperneq 30

3. mynd. Seyðishólar í Grímsnesi. Gjallgígar og önnur eldvörp eru aðalsmerki
eldfjallalands - og hentugar malarnámur. Ljósm. Ragnar Frank Kristjánsson.
að segja eins og er að flestum vefst tunga
um tönn þegar á að útskýra það í stuttu
máli, sem er e.t.v. ástæðan fyrir því að svo
mikil samstaða náðist um það sem
markmið á vettvangi Sameinuðu þjóðanna.
Fidel Castro og Margaret Thatcher gátu
verið sammála um að við þyrftum að stefna
að sjálfbærri þróun. Skilgreiningin á sjálf-
bærri þróun er eitthvað á þá lund að við
eigum ekki að ofnýta gæði jarðar - hvort
sem það eru náttúruauðlindir, hreint vatn
eða loft - þannig að við eyðileggjum
möguleika komandi kynslóða á því að nýta
þessi gæði. Sjálfbær þróun fjallar því ekki
fyrst og fremst um hvernig við eigum að
vernda önnur gildi en þau sem metin eru til
silfurs og seðla, heldur þvert á móti,
hvernig við eigum að ná sem mestum
verðmætum út úr viðskiptum okkar við hið
náttúrulega umhverfi, þegar litið er til
langs tíma.
Það eru ýmsar ástæður fyrir því að hug-
myndafræði sjálfbærrar þróunar hefur orðið
grundvöllur umhverfisstefnu ríkisstjórna og
alþjóðastofnana, en ein þeirra er það sem
mætti kalla sögulegar sættir hagfræði og
umhverfisverndarstefnu. Umhverfismál
hafa löngum verið talin falla utan vettvangs
hagfræðinnar, þar sem ekki sé hægt að setja
verðmiða á þau gildi sem umhverfisvernd
berst fyrir, t.d. Rauðhólana eða tilvist
geirfuglsins.
A síðustu árum hefur umhverfishagfræði
hins vegar vaxið mjög fiskur um hrygg og
hagfræðingar sitja nú víða með sveittan
skallann að reikna út hagstærðir í um-
hverfismálunt, s.s. verðmætarýrnun vegna
jarðvegseyðingar eða hver kostnaðurinn er
af loftmengun, þar sem er reynt að taka
með heilsugæslukostnað og t.d. að spyrja
fólk hvað það sé tilbúið að borga mikið
fyrir tærara Ioft og betra útsýni. Það er
athyglisvert að í sáttmálanum um líffræði-
lega fjölbreytni, sem samþykktur var í Rio,
er að mestu sneitt hjá hástemmdu orðalagi
um að lífríkið sé sameign jarðarbúa og að
við berum öll ábyrgð á varðveislu þess.
Þvert á móti er eignarréttur þjóðríkja yfir
lífauðlindum sínum viðurkenndur og reynt
að setja verðmiða á þær til að tryggja að
24