Náttúrufræðingurinn - 1997, Page 60

1. mynd. Horft iír lofti inn Vatnsdal. Til vinstri er Vatnsdalsfjall og ber Jörund hœst.
Flóðið og Vatnsdalshólar fyrir miðri mynd en Hnausatjörn og Vatnsdalsá nœr. - View of
the Vatnsdalur valley from north. Ljósm./photo: Agúst Guðmundsson.
sömu bergafbrigði og finnast í Vatns-
dalshólum og sé skyldleikinn auðsær.
Niðurstaða Jakobs verður því eftirfarandi.
„Samkvæmt þessu, tel ég engum vafa
bundið, að Vatnsdalshólarnir eru myndað-
ir af framhlaupi úr fjallinu beint á móti
þeim. Þeir eru því hvorki jökulmyndaðar
öldur, né sjáanlegt, að þeir hafi flutzt úr
stað á skriðjökli“ (Náttúrufræðingurinn
36, bls. 68). Jakob rekur síðan gildar vís-
bendingar til þess að hólarnir hafi myndast
við lok síðasta jökulskeiðs og ekki fyrr en
eftir að sjávarborð var komið niður fyrir 20
m y.s. á Norðurlandi. Jakob telur að lögun
hólanna megi skýra með því „að hlaupið
hafi verið blandað háfjallajökli um leið og
það féll, og að einstakir hólar og keilu-
myndanir séu eftirstöðvar stærri og minni
bergbrota og steinaþyrpinga, sem síðan
hafí veðrast og fengið þessa lögun“ (bls.
73). Jakob lýkur grein sinni með þessum
orðum. „Gögnin sem hólarnir sjálfir bera í
skauti sínu, fyrnast ekki né týnast. Gátan
liggur áfram opin til þess að glíma við. Ef
til vill tekst öðrum að koma auga á einhver
atriði, sem leiða til annarrar eða fyllri
úrlausnar".
SlGURÐUR ÞÓRARINSSON
minnist á Vatnsdalshóla í greinaflokknum
„Séð frá þjóðvegi“ III í Náttúrufræðingn-
um árið 1954. Þar ræðir hann almennt um
berghlaup undir samheitinu „þar, sem háir
hólar...“ og segir svo um Vatnsdalshóla.
„Næstir verða á vegi þeir hólar, sem taldir
eru rneðal þess óteljandi á Islandi, Vatns-
dalshólar. Ýmsar skoðanir hafa verið uppi
um myndun þessara hóla, og hafa sumir
talið þá jökulgarða en aðrir eldstöðvar, en
Jakob bóndi Líndal sýndi fram á það í
grein, sem hann ritaði í þetta tímarit árið
1936, að þessi víðáttumikla hólaþyrping er
bergskriða, hlaupin fram úr Vatnsdals-
fjalli. Mun mörgum þykja það ótrúlegt, er
þarna fara um, en eftir að hafa skoðað
svæðið úr lofti, sannfærðist ég fyrir mitt
leyti fyllilega um það, að skoðun Jakobs
Líndals er rétt“ (Náttúrufræðingurinn, 24
bls. 8-9).
Ólafur Jónsson
ræðir um Vatnsdalshóla í bókum sínum
Skriðuföll og snjóflóð og í bókinni Berg-
hlaup og segir þá vera eitthvert stór-
fenglegasta berghlaup á íslandi, stórfeng-
lega og dulúðuga í senn. Hann leitar
54