Náttúrufræðingurinn - 1934, Page 52

98
NÁTTÚRUFR.
Athugasemd við töfluna.
I þriðja dálki er tilgreind hæð mælingastaðanna yfir sjávarmál í metr-
um. í næstsíðasta dálki er breytingin sem orðið hefir frá síðustu mælingu við-
hvert jökulmerki fyrir sig. Þýðir — merki, að jökullinn hafi styzt, en -j- merki
að hann hafi skriðið fram. I siðasta dálki er meðalbreyting á hverjum jökli
eða jökultungu, þar sem mælingastaðir eru fleiri en einn.
Mælingarnar hafa flestar verið gerðar um mánaðamótin ág.—sept.
Eg vil nota þetta tækif æri til þess að f æra öllum þeim, sem framkvæmt
hafa mælingarnar, beztu þakkir. Allir hafa þeir gert það fyrir litla eða
enga þóknun. Jón Eyþórsson.
Tungljurtin.
Margt og mikið hefir Jón lærði Guðmundsson skrifað af
fróðleik um íslenzka náttúru og börn hennar, bæði plöntur og
dýr. En æði mikið skilur skoðanir hans og nútímamanna, þegar
til þess kemur að skýra þá viðburði, sem fyrir augun ber. Nú
hafa rit hans helzt það gildi, að þau sýna okkur, á hvaða þroska-
stigi þjóðin hefir staðið í skoðunum sínum á náttúru landsins á
hans tíma. Verður ekki annað sagt, en að skoðanir Jóns séu æði
hjákátlegar. Og eigi verða betri sönnur færðar á þetta en með
því móti, að taka hér upp lýsingu hans á tungljurtinni (Botrych-
ium lunaria), eins og hún er tilgreind í ,,Islandica“, Vol. XV.
Hún er þannig:
,,Lunaria. Tungljurt. Hún er eitt af þeim kröftugustu lausn-
argrösum; skal leggja við háls eður leyndardyr, nær kona skal
leysast, og burt sviptast strax, sem barn er fætt, svo að iðurin
ei fylgi, eða fleira en vera ætti. Probat. Hún á sér borin stendur
á móti langsemi, en styrkir unun og skammdægri. Nokkrir halda
hana, og kalla lásagras. Hún finnst oft utan í gömlum túngörð-
um, eður fornum tóptum, en aldrei í blautlendi, og verður mið-
fingurshá, so sem hrogn eða böllótt á annari kvíslinni, en so sem
mánarnir á annari. Hún er gul á lit og öll einlit. Hún dugði mér
bezt lækninga forðum, er eg var lagstur af mínum óbærilega
sprengihósta. Eg tögg hana sem smæzt saman við brennivín og
blóðberg serpilhmi Latin, uppá þýzku Qivendel, ekki þó meira en
lítinn spón í hvort sinn; var það nógu sterkt. Eftir það fékk eg
ekki kvef né hósta í 5 ár. Hún er samt öðrum iðra grösum meir
og oftar brúkuð til innvortis lækninga en til holds og húðar-