Náttúrufræðingurinn - 1942, Síða 14
58
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
um, sem fylgdi i kjölfar gosanna (sjá mynd 1). Verður vikið
að þessu nánar síðar. Ekki tala Mývetningarnir neilt um ösku
eða vikur, er fallið liafi fjarri gosstöðvunum, en 3. janúar hafði
orðið vart við öskufall í Hólsfjöllum og síðar i Kelduhverfi,
en hvort það kom frá þessum gosstöðvum er alveg óvist.
Eftir komu Mývetninganna í Öskju lialda gosin þar áfram
og færast í aukana, þar til þau ná hámarki, þann 29. marz,
með vikurgosinu mikla, sem talið er að komið hafi úr sprengi-
gígnum Víti við norðausturhorn Öskjuvatns.
Fyrstu menn, sem í Öskju koma eftir vikurgosið mikla og
lýsa þar verksummerkjum, eru jökulfarinn enski William Lord
Watts, ásamt tveimur íslenzkum fylgdarmönnum.1) Þeir komu
í Öskju 16. eða 17. júlí sumarið eftir gosin. Fóru þeir þvert yf-
ir fjöllin austur af gosstöðvunum, sem Watls lýsir allgreini-
lega og vafalaust samvizkusamlega. Gígirnir eru þá liættir að
gjósa vikri, en gufustrókarnir eru ægilegir, og öðru hvoru rign-
ir leirdusti. Jarðfallinu, sem þá er myndað þarna, lýsir Watts
þannig:
„Þessi gigur (þ. e. jarðfallið), sem eg hefi leyft mér að nefna
Öskjugjá, er þríhyrndur að lögun og um 5 mílur (8 km) að
ummáli. Grunnflötur þrihyrningsins veit til NV og er um 1)4
míla (2 km) að lengd. Þessi lína, sem nemuf við hotn öskju
jafnsléttan, myndar þverhníptan liamravegg, er gerir það ó-
1) William Lord Watts: Across the Vatnajökull. London 1876, bls.
85—94.