Náttúrufræðingurinn - 1956, Síða 31

FLUTNINGAKERFI GRÓÐURSINS
25
-----Hi C---------------------
fí D
I. mynd. Langskurður af æðastreng. A, B börkur, Bi bastfrumur, B2 sáldæðar,
C vaxtarlag, D viður með viðarfrúmum og viðaræðum.
eru með smágötum líkt og sáld. Sáldæðarnar eru flutningakerfi,
sem flytja sykurvökva og amínósýrur frá blöðunum til stöngla,
róta og aldina. Sykurstraumurinn getur seytlað bæði upp og niður,
þ. e. í sumum sáldæðum flytzt sykurvökvinn niður frá blöðunum,
en aðrar sáldæðar flytja hann upp á við. Sykurinn berst þangað,
sem hans er þörf, t. d. þangað, sem kartöflur og rófur myndast
eða korn og fræ þroskast. Hin vaxandi forðabúr gróðursins sjúga
til sín sykurstrauminn.
Sykurupplausnin í blöðunum er mun sterkari en í aldinum,
hnýðunr og öðrum vaxandi forðabúrum plöntunnar. Það er ein-
mitt þessi styrkleikamunur, sem er aflsuppspretta sykurstraumsins
og lieldur honum við. Vaxandi aldin, kartöflur, rófur o. s. frv.
viðhalda mismuninum á sykurstyrkleikanum með vexti sínurn og
afla sér þannig stöðugt þess, sem þau þurfa frá blöðunum, gegnum
sáldæðarnar. Sykurstraumurinn rennur heldur liægt aðeins 0,2—2
metra á klukkustund, eða mun liægar en vatnið í viðaræðunum.
Vökvarnir í plöntunum renna eða seytla látlaust, dag og nótt,
upp og niður. Vatnsstraumurinn ætíð upp á við, en sykurstraum-
urinn bæði upp og niður (upp í aldin, niður í kartöflur o. s. frv.).
Gróðurinn er furðuleg efnaverksmiðja, sem m. a. hagnýtir sykur
svo snilldarlega, að nota mismun á styrkleika hans til að sjá að
mestu urn næringarflutningana.