Náttúrufræðingurinn - 1956, Page 58

50
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
túlkunina. Einkenni Dopplerfærslunnar er það, að færsla hverrar
litrofslínu er í réttu hlutfalli við bylgjulengd línunnar, þegar um
sama hraða er að ræða. Færslan er þá tvöfalt meiri fyrir rautt ljós
en blátt, að öðru jöfnu. En til þess að um verulega nákvæma prófun
á þessari reglu geti verið að ræða, þarf munur bylgjulengdanna að
vera mikill. Það þyrfti að mæla fráfararhraða stjörnuþoku með
sýnilegu ljósi annars vegar og útvarpsbylgjum hins vegar. Hér opn-
ast nýtt svið fyrir hina nýju ,,útvarpsstjörnufræði“ (sjá t. d. grein í
almanakinu í ár).
Skv. frétt í Science 27. jan. s. 1. hefur þetta raunar tekist. Hrað-
inn í sýnilegu ljósi reyndist 16800 km/sek og 16700 km/sek með
21 cm útvarpsbylgju, sem er 500 þúsund sinnum lengri en bylgja
sýnilega ljóssins. Þokan er í 100 milljón ljósára fjarlægð.
Færsla litrófslínanna fylgir þá lögmáli Dopplers á mjög stóru bili
bylgjulengda, en það eykur að sama skapi líkur fyrir því, að færslan
stafi raunverulega af fráfararhraða.
Trausti Einarsson.
Þorsti Montesuma-trésins.
í greininni, Flutningakerfi gróðursins, hér að framan var greint
frá því, hversu vatnsþörf byggakurs væri mikil Einstök risavaxin
tré þarfnast líka mikils vatns og hafa mjög mikilvirkt vatnsöflunar-
kerfi. Má nefna þar sem dæmi hið fræga Montesuma — sýpristré
(Taxodium mucronatum), sem ekki er mjög fjarskylt risafuru.
Þetta tré vex í kirkjugarðinum í þorpinu Santa Maria del Tule
í Mexikó. Það er nærri 40 metra hátt og áætlað rúmar 600 smálestir
að þyngd. Það er talið yfir 2000 ára gamalt, og var því myndarlega
vaxið úr grasi fyrir Krists fæðingu.
Ferðamenn hafa öldum saman farið pílagrímsferðir til þess að
sjá og undrast þetta furðutré, sem svo lengi hefur staðizt tönn
tímans, sjúkdóma, árásir skordýra, barkskemmdir af völdum ferða-
langa o. s. frv. En fyrir nokkrum árum leizt þorpsbúum ekki á blik-
una. Risatréð virtist vera að deyja úr þurrki. Áætlað hefur verið
að tréð þurfi nær 40 þúsund lítra af vatni á sólarhring og það gat
ekki lengur náð í nóg af vatni, vegna þess að búið var smámsaman
að grafa svo marga brunna og setja upp dælur í grenndinni, að
grunnvatnið hafði lækkað í jarðveginum. En menn vildu ekki láta