Samvinnan - 01.12.1949, Page 27

naðsynjavörur félagsmanna, og selja
afurðir þeirra. Og þó er eitt gegnum-
gangandi í Finnlandi til viðbótar:
næstum ótrúlega mikill og myndarleg-
ur greiðasölurekstur. Maður kemur
varla í nokkurt félag eða útibú án
þess að fyrirhitta þar eina eða fleiri
veitingastofur, og það er eins og þetta
þyki sjálfsagt.
Tveir staðir eru mér minnisstæðir
frá þessum degi. Annar er Kaskö, þar
sem rekin eru stærstu refabú á Norð-
urlöndum. Hinn er Nárpes, þar sem
um 200 smá hesthús liggja í ýmsar
áttir út frá kirkju staðarins, eins og
nokkurs konar geislabaugur. Þarna
geymdu kirkjugestir hesta sína til
skamms tíma, og átti hver bær eða
fjölskylda sitt hús. Líka hafði fólk
þarna fataskipti, úti eða inni eftir at-
vikum, og gerðu þar stundum jafnvel
fleira, sem kunnugir tala um bæði í
gamni og alvöru.
Þennan sama dag heimsóttum við
Tervonen gamlan skólabróður okkar
frá lýðháskólanum að Jakobsberg.
Hann heitir Einar Trdskböle og er
Sænsk-Finni — roskinn, heimspekilega
þenkjandi piparsveinn. íslenzk skóla-
systir okkar snart þó hjarta hans, og
veit ég ekki, hvort fleiri hafa gert, en
ekki gerði hún sér far um að vekja
hjá honum vonir. Það verð ég að reyna
að votta. Tráskböle er m. a. viðþols-
laus bindindispostuli; á borð við vin
minn Halldór frá Kirkjubóli, og segi
ég það honum ekki — og hvorugum —
til lasts, eins og gefur að skilja. Eyðir
Einar mjög verulegum hluta tíma síns
og krafta til félagsstarfa. Tráskböle
býr með móður sinni og systkinum á
jörð, hverrar nafn þau hafa að ættar-
nafni. Fólk í Austurbotni er sænsku-
mælandi og yfirleitt fátækara en al-
mennt gerist. í Tráskböle var okkur
vel tekið, og m. a. með góðri máltíð,
en illt átti ég með að koma kaffinu
niður vegna héraðssiðarins að salta
það. Tervonen sagði mér seinna, að
fátæktin hefði á sínum tíma kennt
þetta ráð til þess að draga úr neyzl-
unni, en nú þykir þeim Austurbytn-
ingum þetta víst orðinn guðaveigur.
Á leiðinni heim, er dagur var að
kvöldi kominn, ókum við gegnum
þykkan skóg, eftir vegi, sem er bók-
staflega þráðbeinn á 18 km. lengd, svo
aldrei þarf að hreyfa stýri. Þetta hvað
vera talsvert frægur spotti, því enginn
slíkur er jafnlangur í öllu Finnlandi.
Það fannst mér eftirtektarvert, og
eftir því hafði ég tekið fyrr en nú,
hversu illa er gengið frá vörum, þar
sem akvegir liggja þvert á járnbraut-
irnar. Víða var alls ekkert, sem gaf til
kynna, að hætta gæti verið á ferðum,
nema brautarsporin sjálf. Stakk þetta
mjög í stúf við það, sem á sér stað í
Svíþjóð, enda hvað mörg slys af þess-
ari orsök eiga sér stað í Finnlandi.
EGAR við komum heim, varð ég
að eiga blaðaviðtal við Vörmu;
einkurn um skólamál á íslandi. Hafði
einhver ritstjórinn flekað hana til þess
að hlýða mér yfir, undan hverju ég
ekki komst — og birtist árangurinn í
„Suupohjan Sanomat" nokkrum dög-
um síðar, og skil ég þar fátt í.
Áður en við gengum til náða um
kvöldið, trúði Tervonen mér fvrir, að
hann væri búinn að ákveða að taka
sér vikufrí til þess að ferðast svolítið
með mér um landið, og fylgja mér til
baka til Helsingfors. Væri hann bú-
inn að skipuleggja ferðalagið í höfuð-
dráttum og myndi leið okkar liggja
til helztu kaupfélaganna, sem nú þeg-
ar vissu um komu okkar. Ekki hafði
mig órað fyrir svo hátíðlegri fyrir-
greiðslu og viðhöfn, enda þótt sumir
mættu vita, hvað mér kæmi! En, hvað
gat ég annað en þakkað og dáðst að
fyrirhyggju og hugulsemi míns ágæta
vinar?
Þótt við færum seint að sofa, tókum
við daginn snemma til þess að ná hrað-
lestinni frá Seinájoki í tæka tíð. Sváf-
um við fyrsta spöl leiðarinnar,. og nú
mátti segja að hæfist áhyggjulítið líf
hjá mér; bara að fylgja Tervonen, sem
sá fyrir öllu. Þegar við komum suður
í Haapamáki, var járnbrautarlestar-
ferð okkar lokið í bili. Upphaflega
hafði félagi minn hugsað sér að fara
með mig vatnaleið suður á bóginn, en
nú voru fljótin enn þá ísi lögð, svo
þetta var því miður útilokað. 1 þess
stað skyldu nú bifreiðir greiða götu
okkar, svo hægt væri að njóta ferðar-
innar betur en annars.
Örfáum mínútum eftir komu okkar
til Haapamáki, kynnti sig fyrir okkur
starfsmaður kaupfélagsins í Keuruu,
sem er allstór bær, nokkrum mílum
austar. Var hann nú kominn að sækja
okkur. Er þangað kom, tók kaupfé-
lagsstjórinn á móti okkur ásamt
nokkrum mönnum öðrum. Byrjuð-
um við á því að borða saman í nítízku
matsöluhúsi kaupfélagsins, og er það
sambyggt mjög myndarlegu, nýju
verzlunarhúsi félagsins. Alveg óvenju-
legur glæsibragur sýndist mér þarna á
öllu; allt nýtt og fyrsta flokks. Var það
kannske ekki að furða, því hér vorum
við komnir í eins konar „tilraunafé-
lag“, sem tiltölulega nýlega hafði haf-
ið göngu sína sem sjálfstætt fvrirtæki.
í samvinnusamböndunum KK og
OTK, sem bæði eru greinar á sama
meiði finnskrar samvinnuhreyfingar,
Veitingastoja kaupfélagsins i Keuruu.
27