Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.03.1925, Blaðsíða 44
234
Tímarit íslenskra samvinnufélag-a.
ber að höndum, til þess að losna við hinn seina og þung-
lamalega gang málsins gegnum þingið. 1 Leyndarráðinu
eiga sæti um 400 menn. Allir þeir er hlotið hafa ráðherra-
tign í Englandi, helstu embættismenn ríkisins, forsætis-
ráðherrar í breskum nýlendum er sjálfstjórn hafa (Domi-
nions), og svo loks nokkrir af helstu afburðamönnum
bresku þjóðarinnar, sem fengið hafa sæti í ráðinu, sem
tign, þótt þeir hafi ekki verið í háum embættum.
Leyndarráðið er þannig einskonar fulltrúi fyrir hina
æðstu fagþekkingu og hæfileika bresku þjóðarinnar. það
er sett þingi og stjórn til aðstoðar, og í einstaka málum
hefir það haldið sínu forna valdi. þannig getur stjórnin
ekki lagt neitt land undir hina bresku krúnu, né látið af
liendi neinn skika af ríkinu, án þess að Privy Council veiti
til þess samþykki sitt. það er þó ekki alt Leyndarráðið
sem sker úr málum, heldur aðeins nefnd úr því, skipuð
sérfróðum mönnum og frægum stjórnmálamönnum. Ráð-
herrarnir (Cabinet Ministers eða Secretaries of State)
verða að eiga sæti í þinginu, því enginn maður má tala
þar nema hann sé þingmaður. Jafnframt komst sú regla
á, að ráðherra má aðeins tala í þeirri þingdeild er hann á
sæti í. þessari reglu er enn fylgt. Lávarðarnir geta ekki
fengið að tala í neðri deild, þó ráðherrar séu, og eins hafa
til dæmis Gladstone, Lloyd George, MacDonald og Baldwin
aldrei fengið að segja eitt orð á fundum lávarðadeildar-
ínnar. Nálega allar þjóðir, sem þingstjórn þekkja, hafa
vikið frá þessari reglu.
Konungarnir höfðu jafnan átt sæti á fundum Leynd-
arráðsins, en þeir tóku ekki þátt í ráðuneytisfundum.
Orsökin til þess var upphaflega sú, að hinir fyrstu kon-
ungar af Hannóverættinni (Géorg I. og II. 1714—1760)
skildu illa Ensku og gátu ekki fylgst með í umræðun-
um. Smámsaman fór sú skoðun að verða ríkjandi að kon-
ungurinn ætti ekki að taka þátt í starfsemi þings eða ráðu-
neytis. Hann ætti að vera hafinn yfir alla flokka, sem
æðsti embættismaður ríkisins. Síðar hefir verið búin til
þessi setning, til þess að skýra afstöðu konungs: „Konung-