Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.03.1925, Blaðsíða 49

Tímarit íslenskra samvinnufélaga.
239
pað má því segja að fyrir og eftir aldamótin 1800
var Englandi stjórnað af tveimur flokkum höfðingja,
sem börðust um völdin, og skiftu þeim á milli sín. En
þingræðishugmyndin var svo rótgróin, að engum kom til
hugar að hrófla við réttindum neðri deildar þingsins.
Gangur málanna var allur hinn sami og áður. Ef höfð-
ingjarnir vildu hafa áhrif á starf neðri deildar, urðu þeir
að ráða kosningu þingmanna, og til þess voru ýmsar
leiðir.
Kosningar hafa jafnan verið afardýrar á Englandi.
þeir, sem fé hafa, standa því ávalt betur að vígi. Svo
var kjördæmaskiftingin á þann veg, að hún gaf landeig-
endum yfirráð yfir fjölda þingsæta.
Landinu var skift 1 kjördæmi á miðöldum, og sú
skifting var orðin úrelt. Nýjar stórborgir einsog til dæmis
Liverpool og Birmingham áttu engan fulltrúa á þingi, en
örlítil smáþorp kusu þingmann. 1 tveimur kjördæmum
bjó enginn maður. Vallgrónar tóptir, og grænar grundir
voru þar, sem borg miðaldanna hafði staðið. Jarðeigandi
gat því kosið hvern er hann vildi á þing. Hann var eini
kjósandinn.
Árið 1801 voru þingmenn 658 að tölu. Af þeim voru
365 kosnir í smáþorpum, sem voru að meira eða minna
leyti háð landsdrotnum eða öðrum auðmönnum.
Vöxtur stóriðnaðarins og utanríkisverslunarinnar
leiddi til þess að nýjar stórborgir þutu upp. Fólkið
streymdi úr sveitunum til bæjanna. Ný auðmannastétt,
sem grætt hafði fé sitt á iðnaði kemur fram og hún þolir
illa vald aðalsins. þungamiðja þjóðlífsins færist úr sveit-
um til bæjanna, og borgarastéttin heimtar pólitísk rétt-
indi. Verksmiðjueigendur og verkamenn gátu tekið hönd-
um saman í baráttunni við jarðeigendur. það má segja
að byrjað hafi fullkomið stríð milli lausafjár og fast-
eigna, einsog svo oft hefir átt sér stað í sögunni, og úr
því kemur fram undir lok 18. aldar var auðséð að til mik-
illa byltinga dró í ensku stjórnmálalífi.
Napóleonssti'íðin frestuðu byltingunni, en skömmu