Andvari - 01.06.1959, Qupperneq 55

andvari
KÍ SILGÚRVINNSLA
5B
og Skye. Þekktustu dönsku námurnar
eru á eyjunum Mors og Fur.
Bandaríkin munu þó vinna meiri kísil-
gúr en nokkurt annað land. Merkasta
náman þar er við Lompoc í Kaliforníu
og er hráefni þar mjög gott. Þar hófst
framleiSsla um aldamótin 1900 og hefir
aukizt hröSum skrefum síSan. Heildar-
framleiSsla Bandaríkjanna er nú talin
vera um 300 þús. tonn á ári, en heims-
framleiSslan öll um 600 þús. tonn.
Þrátt fyrir hina mörgu framleiSslu-
staSi fyrir kísilgúr í Evrópu, flyzt nú
verulegt rnagn af kísilgúr þangaS bæSi
frá Ameríku og Afríku.
Kísilgúrnámur á íslandi.
Kísilmold hefir til skamms tíma litla
athygli hlotiS hér á landi. ViS undir-
búning sementsverksmiSjunnar mun þó
hafa veriS gerS nokkur leit aS kísil-
jarSefnum í vesturhluta landsins. I sam-
bandi viS áburSarverksmiSjuna og fleiri
aSila var þessum rannsóknum haldiS
áfram og mun nú vera orSiS kunnugt
um nokkra fundarstaSi kísilmoldar bæSi
sunnan- og norSanlands, en hagnýtingar-
möguleikar þeirra náma til kísilgúr-
vinnslu virSast í flestum tilfellum litlir.
Þetta er venjulegt í öSrum löndum, svo
aS engum ætti aS koma þaS á óvart.
En hér virSist þó nú þegar vitaS um
minnst tvær athyglisverSar undantekn-
ingar eSa vafaatriSi. Er annaS þaS, sem
minnzt verSur á hér, tertiert kisilmoldar-
ag, sem fundizt hefir á Tvídægru, en
bitt kísilmoldin í Mývatni.
Tvidægru kísilmoldin liggur milli berg-
laga og kemur fram í gili því, sem
Vesturá myndar, norSarlega á Tvídægru.
Hér er um aS ræSa samþjappaSa tiltölu-
luga rakalitla kísilmold, enda hefir hún
öH önnur einkenni hinna eldri jarSlaga
þess efnis. Ekki mun vera kunnugt um
magn kísilmoldarinnar og þarf boranir
til þess aS leiSa þaS í ljós. A3 þessari
námu er vegleysa og er því erfitt aS
koma þangaS rannsóknatækjum. Ennþá
veit enginn hvort hún er nýtanleg.
Kísilmoldarlaginu í botni Mývatns
hefir hinsvegar veriS veitt mikil athvgli.
ÁriS 1951 var fariS aS huga aS hag-
nýtingarmöguleikum fyrir jarSgufu frá
NámafjallsjarShitasvæSinu í grennd viS
Mývatn. Nokkru síSar var komiS auga
á þann möguleika aS vinna mætti kísil-
gúr úr Mývatni meS gufu frá umræddu
svæSi. Rannsóknir hafa nú veriS gerSar
á magni kísiljarSarinnar, efnasamsetn-
ingu, eSliseiginleikum og aS nokkru á
vinnslumöguleikum.
Svo aS segja öll botnleSja Mývatns
er slík kísilmold. Hún er ennþá í vexti
og hefir vatniS því gerzt grunnt víSast
hvar. NorSur-Flóinn, sem er sá hluti
Mývatns sem næstur er jarShitasvæSinu,
er nú Vi til IV2 m aS dýpt, en aSalhluti
vatnsins er yfirleitt 3—4 metrar. Þykkt
leSjunnar er hinsvegar mjög mismunandi
því hún hefir sléttaS yfir ójöfnur hins
upprunalega botns. í stórum hluta Mý-
vatns er leSjuþykktin þó yfir 4 m sam-
kvæmt mælingum Tómasar Tryggva-
sonar jarSfræSings. Flatarmál alls Mý-
vatns er hinsvegar 38 km2 og má af
því marka hve mikiS magn er þar um
aS ræSa af kísiljörS. Haft er fyrir satt
aS Mývatnsnáman sé hin stærsta sinnar
tegundar sem þekkt er í Evrópu.
Kísilmoldin í Mývatni er öll mynduS
eftir ísöld og vatn hefir jafnan legiS
yfir henni sem nú. Hún er því einkar
gljúp og má ýta grannri stöng viSstöSu-
lítiS niSur í gegnum hana. En hún
virSist þó vera nokkuS hlaupkennd og
loSir þétt saman nerna ef hrært er öflug-
lega í henni. í sínu upprunalega ástandi
er hún svört eSa dökkgrá á litinn en
verSur ljósgrá viS þurrkun.
TöluverSur sandur og eldfjallaaska er