Andvari - 01.01.1990, Blaðsíða 144

142
DAVÍÐ ERLINGSSON
ANDVARI
upp um vanda. Máske heyrir fólk og viðurkennir að rétt sé, en án þess að
verða virkt í nýrri afstöðu. Því er mæðusamt að vera höfundur boðskapar-
rita, - ekki einu sinni hægt að hætta því, því að það er einskis annars kostur
en halda áfram, þegar málstaðurinn er góður. Hér má bæta við: Og engin
leið önnur til en boðleið málsins, nema að því leyti sem mynd getur borið
boðin með orðinu og stundum náð sterkari áhrifum en það, eins og Bodanis
viðurkennir um sjónvarpið. Allt veltur á að ná samúðarskilningnum, og til
þess dugir sjónvarpið hættulega vel, eins og við skiljum af orðunum um að-
ferðir sjónvarpsvaldsins. En hér er verið að tala um ritlinga. Síðasta bókin
sker sig úr og fellur ekki undir formerki skrýtlunnar. Bodanis telur miklu
vænlegra til hluttekningar að fara leið hennar, ekki að leiða fram rök, heldur
að sýna fólki hversu gaman er að láta gott af sér leiða. Það er eins konar
sýnikennsla, sbr. líka sjónvarpið.
Þannig fer sá kvensnillingur að sem kennir réttan og góðan vallgang til
þess að ná sambandi við náttúruna og við sjálfan sig. Leika mætti sér að því
að segja, að röksemdir 2-3ja fyrstu bókanna stefndu burt frá náttúrunni, en
fagnaðarerindið um afturhvarf til náttúrunnar komi í síðustu bókinni, sem
Bodanis tekur á með nokkurri kímni. Það er eins og hann sé að forða sér frá
raunsæisvitund sinni um dapurlegt árangursleysi þess að reyna að bæta
heiminn með ritlingum með því að taka þessa bók í félagsskapinn. Hún verð-
ur mótvægi gegn bölsýninni, ánægjan með hana veitir greininni jafnvægi.
Góður vallgangur er vitanlega mikil lífsbót og harmaléttir, sbr. lexíuna
gömlu um líflækni keisarans í Róm forðum. Læknirinn krotaði á salernis-
vegg: hér skeit ég vel, og setti nafn sitt við. Þetta dreifir huganum frá því sem
erfitt er að þola: „Hver hlustar á það?“
Einhverjum kynni að detta í hug að bókin um sælastar hægðir mannanna
gæti verið uppfinning Bodanis - ekki aðeins til þess að láta kímnina í því efni
vega á móti bölsýninni, heldur líka til að „gefa skít í“ heimsumbótaviðleitni
með málfærsluritum, svo lítil sé vonin um árangur af henni. Sá hinn sami
getur þá leitað að bókinni á markaði. En fullvíst er hitt, að vallgangsmál eru
líka mikil og erfið vandamál. Fyrir áratug fræddist ég um, að á botninn á
stóru sjávarsvæði við austanvert Sjáland, þar sem Kaupmannahöfn er, hlað-
ast árlega nokkrir sentimetrar af efni úr frárennslum byggðarinnar; og að frá
heimilisvinum mannanna, hundunum í Danmörku allri féllu þá til einhver
hundruð þúsund tonn af saur á ári. Áður fyrri var þrekkurinn úr Kaup-
mannahöfn vitanlega fluttur á ræktarlönd Sjálendinga til áburðar, en nú fyll-
ir hann sjóinn. Hin rétta utanhúss-aðferð, horfin list, gæti sjálfsagt orðið til
blessunar. Hugsið um blásna melana t.d. í nágrenni Reykjavíkur.
Hér á það við sem áður var sagt um þýðingar: Það er ógerningur, en samt
er það gert.
Meðan málið er enn sá kappvöllur, þar sem mennirnir keppast við að búa