Andvari - 01.01.1990, Blaðsíða 64

MARGRÉT EGGERTSDÓTTIR
„Ein ásjóna verður að mörgum“
Um sögur Álfrúnar Gunnlaugsdóttur
I
Á síðastliðnum áratug hafa komið út þrjár bækur eftir Álfrúnu Gunnlaugs-
dóttur, smásagnasafnið Af manna völdum 1982, skáldsögurnar Þel 1984 og
Hringsól 1987. Það kom þegar fram í fyrstu bók Álfrúnar, smásagnasafninu,
að henni hentaði ekki hefðbundin frásagnaraðferð. í fyrstu sögunni er upp-
hafið í raun niðurlag sögunnar, önnur sagan hefst eins og dæmigerð ferða-
saga en síðan er minningum þýskrar stúlku varpað fram einni af annarri á
svipaðan hátt og minningarnar reka hver aðra í skáldsögum Álfrúnar síðar
meir. í fimmtu sögunni er nútíð og þátíð blandað saman margvíslega og í
sjöundu sögu er frásögn af einu atviki aftur og aftur rofin með nánari
upplýsingum um persónur sögunnar þannig að merking þessa eina atviks
bæði víkkar og dýpkar. Svava Jakobsdóttir hefur í frægri grein, „Reynsla og
raunveruleiki“, lýst mjög vel þeim vanda sem konur standa frammi fyrir
þegar þær ætla að skrifa út frá eigin reynslu og hún heldur því fram að sá
vandi verði ekki leystur nema með því að brjóta einhvern veginn upp hina
hefðbundnu aðferð við að segja sögu.1 Þessa afstöðu til frásagnarhefðarinn-
ar eiga konur reyndar sameiginlega með fjölmörgum karlkyns rithöfundum
á þessari öld, einkum módernistunum svokölluðu. Thor Vilhjálmsson hefur
t.d. skrifað margar sögur sem hvorki hafa hefðbundna persónusköpun né
söguþráð.
Vegna þeirra kynna sem Álfrún Gunnlaugsdóttir hefur haft af bókmennt-
um á spænsku liggur einnig beint við að nefna suður-ameríska rithöfunda
sem beita margir mjög óvenjulegri frásagnaraðferð í bókum sínum. Það hef-
ur t.d. verið sagt um rithöfundinn Mario Vargas Llosa frá Perú að í sögum
hans sé búið að afnema öll hefðbundin skil milli frásagnar og samtala, nútíð-
ar og þátíðar, þess sem er að gerast og þess sem er liðið.2 Sjálf lýsir Álfrún
afstöðu sinni til hinnar hefðbundnu frásagnaraðferðar mjög vel í upphafi ní-
undu og síðustu smásögunnar í bókinni Af manna völdum: „Á öllum frá-
sögnum er skipulag; ákveðin tengsl milli persóna og viss samræming í at-
burðarás. Þessu er öðruvísi farið í lífinu. Minningarnar eru gloppóttar,