Andvari - 01.01.1997, Page 82

80
AÐALGEIR KRISTJÁNSSON
ANDVARI
bera saman orð í latínu og grísku við orð í germönskum málum, og árið eft-
ir að samkeppnisritgerð hans kom út samdi hann nýja ritgerð um áþekkt
efni sem bar heitið Unders0gelse om det gamle Nordiske eller Islandske
Sprogs Slœgtskab med de asiatiske Tungemaal. Þar hóf hann að bera ís-
lensku saman við önnur tungumál af næsta ólíkum toga og er þetta rakið í
ritgerð dr. Guðrúnar Kvaran um Rask.7
Fornleifar og nefndarstörf
Finnur Magnússon lét það verða eitt sitt fyrsta verk þegar hann var stiginn
á land í Kaupmannahöfn að taka saman tillögur um stofnun handrita- og
skjalasafns á íslandi. Þessar tillögur eru varðveittar. Finnur dagsetti þær 10.
mars 1813 og titlaði sig þar fyrrverandi styrkþega Arnanefndar og málflutn-
ingsmann við Landsyfirréttinn.
Sumarið 1814 fór Finnur heim til íslands og dvaldist þar um tveggja mán-
aða skeið. Hvort sú ferð hefir verið í tengslum við tillögur hans um stofnun
skjalasafns á Islandi verður ekkert fullyrt. Fljótt kom á daginn að draumur
hans um handrita- og skjalasafn á Islandi átti langt í land að verða að veru-
leika.8
Arið 1807 var sett á laggirnar nefnd til að huga að varðveislu fornra
minja í Danmörku. Sá sem átti heiðurinn af að hafa komið henni á legg
öðrum fremur var Fr. Munter, síðar Sjálandsbiskup, en það var Rasmus
Nyerup prófessor sem hafði komið fram með hugmyndina um stofnun
minjasafns árið áður. Eitt með öðru sem fornminjanefndinni var ætlað að
vinna að var að gera tillögur um stofnun ríkissafns fyrir fornleifar hvaðan-
æva að úr danska ríkinu. Hún hóf þegar að afla sér vitneskju um fornleifar
í Danmörku og Noregi. Hins vegar varð minna úr þar sem ísland var og
olli því styrjöldin sem þá var í algleymingi.
An efa hefir Finn grunað að sitthvað forvitnilegt kynni að leynast í ís-
lenskri mold ekki síður en annars staðar. í ritum sínum minnist hann forn-
minja sem hann rakst á í Skálholti, Kjós og á Þingvöllum í æsku.9 Hvort
ferðir hans til íslands 1814 og 1816 tengdust hugmyndum um fornleifarann-
sóknir á íslandi er ekki að fullu ljóst. Víst er að hann aflaði sér upplýsinga
um fornminjar á íslandi í síðari ferð sinni, enda leið ekki á löngu þar til
konungur tilnefndi hann að taka sæti í fornminjanefndinni.
Sama vetur tók hann saman rit um fornminjar á íslandi sem enn væri vit-
að um eða voru þekktar við lok 18. aldar. í inngangi gerði hann grein fyrir
hvert hann sótti vitneskju um þessa hluti landið um kring og hvað valdið
hefði að tiltölulega lítið væri varðveitt af fornminjum frá heiðni. Síðan tók