Andvari - 01.01.1997, Page 131

andvari
ÞRJÚ ANDLIT FJALLKIRKJUNNAR
129
arinnar þar sem hann sagði í ritdómi að Gunnar hafi líklega ekki haft er-
indi sem erfiði í umritun sinni á sögunni.8
Um þýðingar Gunnars og Halldórs á Fjallkirkjunni hefur annars lítið
verið skrifað. Margt hefur hins vegar verið skrafað og kannski ekki síst nú
síðustu mánuði eftir endurútgáfu Máls og menningar á þýðingu Halldórs í
júní síðastliðnum. Mikill munur hefur þótt vera á þessum þýðingum og hef-
ur stíl iðulega borið á góma í því sambandi. Enginn hefur hins vegar kann-
að til hlítar í hverju þessi munur felst. Ætlun mín er að reyna að bæta hér
úr skák og bera saman þessar þýðingar í stíllegu tilliti. Ef til vill munum við
verða einhverju nær um það hvor þýðingin er betri og þá einnig af hverju,
ún vitanlega verður að taka slíkum dómum með nokkrum fyrirvara.
★
Segja má að stíll felist í sambandi forms og inntaks og í þeim áhrifum sem
þetta samband hefur á lesanda eða áheyranda. Fræðimönnum hefur reynst
erfitt að skilgreina og skýra þetta samband á milli forms og inntaks í bók-
menntum. Nú eru þó flestir sammála um að vart verði skilið á milli þessara
tveggja þátta í formgerð verks; þeir myndi nánast órjúfanlega heild. Ef við
skoðum þýðingar Halldórs Laxness og Gunnars Gunnarssonar út frá þess-
um sjónarhóli kemur í ljós að þau tengsl sem eru í frumtextanum á milli
forms og inntaks rofna iðulega í þýðingu Gunnars en ný tengsl myndast og
Þar með nýr stíll.
I frumtextanum er samspil þessara tveggja þátta einatt hárfínt. Formið er
látið undirstrika merkingu textans eða hefur merkingu í sjálfu sér, það getur
meðal annars falið í sér lýsingu á umhverfi og aðstæðum eða sálarástandi
Persónu. í frumtextanum er fyrstu reynslu Ugga af réttum lýst þannig:
Aldrig har jeg troet at der fandtes saamange Faar i Verden, eller saamange Hunde,
eller saamange Heste, eller saamange Mennesker, eller saamegen St0j, eller saaman-
ge Ekkoer af St0j, eller saamegen Munterhed, eller saamegen Ufred, eller saamange
Flasker, eller saamegen Brændevin. Udover Foldvæggene paa alle Kanter fosser der
en Sang af Faarebrægen i alle Tonarter, Hundene gper nted allehaande Stemmer,
Heste vrinsker og Mennesker raaber op. Men det er det mindste. . . Væddere med
spiralsnoede Horn, der er lange og tykke som mine Arme, stanges saa det drpner.
Heste gaar med hinanden paa Bagbenene, bider hinanden og udstpder gennem-
trængende Skrig. Hunde slaas to og to eller i hele Klynger, Lag paa Lag, med en hals-
ende Sværm i Ring udenom (1924:254-255).
Sagt er frá þessari upplifun Ugga í einni efnisgrein sem er fimm blaðsíður
að lengd. Hliðskipaðar og undirskipaðar setningar auka og minnka hraða í
frásögninni eftir því sem við á. Upptalningar og ótengdar setningar skapa
einnig hraða og ringulreið. Allt er í einni bendu, lesandinn tekur andköf og
uPplifir réttarstemninguna frá sjónarhóli barnsins. Upphafsklifunin (. . . el-
5 Andvari 1997