Andvari - 01.01.1954, Blaðsíða 36

32
Sigurður Þórarinsson
ANDVARI
Pálssonar í náttúrufræði við Hafnarháskóla, Fleischer, á ekki
nógu háðuleg orð yfir hinar fáránlegu skoðanir Voltaires og
Buffons. En snemma á 19. öld er þekking jarðfræðinganna orðin
það mikil, að þeim er ekki lengur möguleg samleið með kirkj-
unnar mönnum, og skilur þar með þeim. En eitt er það, að
sannfærast um, að tímatal biblíunnar sé rangt, og annað, að
komast að einhverri grundvallaðri skoðun um aldur jarðar. Margir
náttúrufræðingar 19. aldar spreyttu sig á þessu verkefni, og
skulu aðeins nokkur dæmi nefnd.
Hinn heimsfrægi brezki jarðfræðingur Charles Lyell reyndi
að reikna út aldur lífsins á jörðinni út frá þróun dýrafylking-
anna, og birti hann niðurstöður sínar 1867. Taldist honum 240
milljónir ára vera liðnar frá byrjun fomaldar, en margir frægir
jarðfræðingar gagnrýndu þessar niðurstöður harðlega og þótti
þetta alltof hár aldur. Bandaríkjamaðurinn Matthew bar saman
þróun hestsins frá byrjun ísaldar og þróun hans frá því, er hann
fyrst kemur fram á sjónarsviðið á Eócenlímanum í byrjun ný-
aldar, og taldist honum, að sú þróunarsaga myndi vera 85 sinn-
um lengri en sá þáttur hennar, sem gerzt hefir frá ísaldarbyrjun.
Meinið var, að lengd þessa þáttar vissi hann ekki, en hefði hann
vitað, að liðin er tæp milljón ára, síðan ísöld gekk í garð, hefði
aldur hans á Eócen orðið 50—60 milljónir ára, sem er mjög
nærri réttu. Brezki stjörnufræðingurinn Halley, sem fræg hala-
stjarna er kennd við, henti þegar um 1700 á aðferð til að mæla
aldur jarðar, sem ýmsir hafa síðan spreytt sig á. Hún er sú, að
reikna aldurinn út lrá saltmagni heimshafanna. Er þá gengið
út frá því, að allt salt hafanna sé frá landi komið og hafi borizt
með ánuin. Sé stærð og rúmmál hafanna þekkt, er auðveit að
reilcna út heildarsaltmagn þeirra. Hægt er og að mæla, hversu
mikið vatn berst til heimshafanna árlega, og einnig að afla
vitneskju um saltmagn hinna einstöku vatnsfalla. En hins vegar
er erfitt að segja um, hversu mikið saltinagn hafi verið í ánum
á tímabilum með öðru loftslagi en nú ríkir. Útreikningar, sem
gerðir voru á þessum forsendum á síðustu öld, sýndu þó, að