Andvari - 01.01.1954, Qupperneq 44

40
Sigurður Þórarinsson
ANDVARI
bon14. Þetta kolefni er líka sjálfkleyft, sendir frá sér elektrónu
og breytist við það aftur í venjulegt köfnunarefni, en þessi breyt-
ing fer hægt, Carbon11 eyðist að helmingi á 5.568 árum.
Magnið af þessu Carbon14 í andrúmsloftinu er ákaflega lítið.
Það er ekki nema einn milljónasti af magni venjulegs kolefnis,
og er þó ekki mikið af’ því í andrúmslofti, svo sem kunnugt er.
Samanlagt myndast aðeins um 10 kg af Carbon14 í öllu gufu-
hvolfinu ár hvert. En þetta geislavirka kolefni hagar sér að öðru
leyti alveg eins og venjulegt kolefni, binzt súrefni loftsins og
rnyndar koltvíildi, eða kolsýru, eins og það er oftast kallað, sem
er lofttegund, er dreifist jafnt um gufuhvolfið. Kolsýruna vinna
grænu-plönturnar úr loftinu, og þannig kemst geislavirkt kolefni
í allar lífverur, og er í þeim 1 billjónasti hluti kolefnis þeirra á
meðan þær lifa. En undireins og þær deyja, hætta þær að taka
til sín kolsýru, og þar með geislavirkt kolefni, en það geislavirka
ko]efni,,sem er fyrir i þeim, heldur áfram að klofna og eyðast.
Eftir 5.568 ár er það horfið að helmingi, eftir 11.136 ár er fjórð-
ungur þess eftir o. s. frv. Það er því augljóst, að því lengra, sem
liðið er frá því, að dýr eða jurt dó, því minna er eftir af Carbon14,
og minnkun þess elnis er í beinu hlutfalli við tímalengdina frá
dauða lífverunnar. Sé liægt að ákveða í hlut, er hefur lifandi
verið, hlutfall milli geislavirks og venjulegs kolefnis, er því feng-
inn tíminn frá dauða þessa hlutar. Sé helmingur geislavirka kolsins
eyddur, eru 5.568 ár frá dauða hans. Sé þetta kol eytt að %,
eru 11.136 ár liðin þar frá o. s. frv. Tökum eitt dæmi til skýringar.
Setjum svo, að á austurströnd Nýja Englands finnist trjábolur,
sem auðsæilega hefur verið höggvinn af rót. Einhver þeirra, er
trúa á delluna um Kensingtonsteininn, kemur fram með þá skoð-
un, að þetta sé vcrk norrænna víkinga. Trjábolurinn er sendur
til rannsóknarstofu, er ákvarðar magn hans af Carbon14. Það
reynist vera nær % þess magns, sem er í lifandi tré. Þar með er
sannað, að tréð er fellt fyrir meira en 2.000 árum, eða meira en
árþúsundi áður en Vínlandsferðir hófust.
Fræðilega séð er aðferð þessi ósköp einföld, en í reyndinni