Andvari - 01.01.1954, Side 94

90
Bjöm Þórðarson
ANDVARI
samningsins, að framkvæma varnarskyldur sínar þannig, „að
stuðkið sé svo sem frekast má verða að öryggi íslenzku þjóðar-
innar". íslendingar verða að gera sér það ljóst, að þrátt fyrir þessa
skuldbindingu Bandaríkjanna verða þeir sjálfir, hér eftir ekki
síður en hingað til, að halda uppi vörnum fyrir öryggi og sjálf-
stæði þjóðar sinnar.
Þótt komið sé á annan áratug síðan hlutleysisyfirlýsingin frá
1918 var úr sögunni, munu íslendingar enn í dag almennt reika
í heimi ldutleysisins, af því að í hug þeirra er hernaðarlegt hlut-
leysi óhjákvæmileg afleiðing vopnleysis. Segja má, að þessi hugs-
un hafi komið fram hjá íslenzku stjóminni vorið 1940, þegar
talsmaður brezku stjómarinnar orðaði það, að íslendingar gerð-
ust hemaðarlegur bandamaður Breta. I svari sínu við þessu vís-
aði íslenzka stjórnin ekki aðeins til hins yfirlýsta ævarandi hlut-
leysis heldur og til þess, að landið væri vo-pnlaust og sagði: „ís-
land vill því hvorki né getur tekið þátt í hernðarlegum aðgerðum
eða gert bandalag við nokkurn hemaðaraðila“. Síðan þetta var
sagt, höfum vér öðlazt mikla og á margan veg dýrkeypta reynzlu.
Og nú er málum þannig komið, að vér höfum — nauðugir,
viljugir — gerzt aðili að hemaðarlegu varnarbandalagi og látið
land vort í té handa erlendum hersveitum. Þessir atburðir, sem
engan íslending óraði fyrir á dögum hlutleysisins, eru svo mikil-
vægir, að þeir eru fallnir til að vekja oss til siðaskipta og knýja
oss til að íhuga gaumgæfilega afleiðingar hinnar nýju stöðu lands
vors og þjóðar í samskiptum við aðrar þjóðir. Það verður ekki
betur séð en sú spuming hljóti að vakna og krefjast afdráttar-
lauss svars, hvort vér erum ekki knúðir til, þrátt fyrir smæð og
vanmátt, að semja oss í verki að þessum siðaskiptum í samræmi
við háttu allra annarra frjálsra þjóða heims.
VI.
í árdaga voru íslendingar vopnuð þjóð, en því miður gafst
þeirn ekki á fyrstu öldum þjóðlegrar tilvistar sinnar tækifæri til
að nota vopnin til landvarna. Utlent illgresi bar aftur á móti