Andvari - 01.01.1954, Page 95

andvari Herútboð á íslandi og landvamir íslendinga 91
þann ávöxt meðal þeirra, að þeir beittu vopnunum gegn sér
sjálfum og hlutu þau syndagjöld að glata frelsi þjóðarinnar. En
svo liðu tímar og þjóðinni óx aftur nokkur fiskur um hrygg og
auðgaðist af viðskiptum við framandi þjóðir að margskonar fjár-
munum, gulli, silfri og vopnum. En þá skeði það í annað sinn,
að erlent konungsvald með kirkjuna í þjónustu sinni réðst gegn
íslendingum. Þá skorti sem fyrr samheldni, og hið útlenda vald
beygði þjóðina undir ok sitt. Og nú gerðist það, sem áður var
vikið að, að fávísir sýslumenn og fógetar konungsins dæmdu
vopnin af íslendingum og fullnægðu þeim dómi með því að
brjóta öll vopn landsmanna. Með þessu hófst öld þrælkunar og
vesaldóms íslenzku þjóðarinnar. Það urðu siðaskipti á íslandi á
fleiri en einn veg á 16. öld.
Afvopnunin var öryggisráðstöfun vegna nýrra stjómarhátta
og samfara verzlunaránauðinni og vömum landsins, sem í reynd-
inni voru fólgnar í vörnum gegn verzlunarviðskiptum landsmanna
við utanríkismenn. í vitund dönsku kaupmannanna var afvopn-
un landsmanna alla tima svo samgróin skipulagi verzlunarinnar að
fyrirsvarsmenn þeirra fullyrtu, að ekki mætti rýmka um verzl-
unarfrelsi íslendinga fyrr en gerð væru hervamarvirki á verzl-
unarstöðunum. Var þetta ein aðalröksemd þeirra fram á 19. öld.
í lok 18. aldar rituðu Magnús Stephensen og Stefán Þórarins-
son gegn skrifum kaupmanna og sögðu, að fyrir löngu hefði
verið nauðsyn að reisa vamarvirki á íslandi gegn erlendum
spellvirkjum, og mæltu báðir eindregið með að svo væri gert,
en það bæri ekki að setja það í samband við rýmkun verzlunar-
frelsisins.1) Af orðum M. St. er það ljóst, að hann hefur viljað,
1) Sjá rit M. St.: Forsvar £or Islands fomærmede Övrighed, Khavn 1798,
bls. 52—53. Á titilblaði þessa rits er þetta íslenzka mottó:
Þó að margur upp og aptur
ísland níði búðarraptur,
meira má en kvikindiskjaptur
kraptur guðs og sannleikans.
Enn fremur rit Stefáns Þórarinssonar: Tanker . . . , Khavn 1798, bls. 72—73.