Andvari - 01.01.1953, Side 53

ANDVARI
49
Á mótum gamals tíma og nýs
Sæmundsson var setztur að kalli á Breiðabólstað í Fljótshlíð, undra-
maður, sem mat meira að ræða og rita um framtíð Islands en
gleðjast yfir hinu notadrjúga leigusafni Staðarlandsetanna, er
þó hafði orðið ærið ævistarf fjölda margra prófasta og höfuð-
klerka á undan honum. Flér rekur hver atburðurinn annan.
Sumarið 1837 fær ríkisstjórnin í hendur áskorun undirritaða af
öllurn helztu embættismönnum og mörgum meiri háttar bænd-
um í norður- og austuramtinu og suðuramtinu um fulltrúaþing
á íslandi, er leiðir til stofnunar embættismannanefndarinnar 1839.
1840 víkur hinn nýi konungur Kristján 8. því rnáli til álits
enrbættismannanefndarinnar, samkvæmt tilmælum Islendinga í
Kaupmannahöfn, hvort stofna skuli ráðgjafarþing á íslandi og
nefna Alþing. A 10 árum hefir hugmynd Baldvins Einarssonar
skilað áfram við vaxandi athygli og áhuga íslendinga, unz hún
hefir fengið fylgi sjálfs konungsins. Úr því er stutt en affararík
saga til stofnunar hins nýja Alþingis 8. marz 1843. Alþingi er
fyrsta tákn þess, að íslenzk þjóð varð til, á morgni sögunnar. Al-
þingi hið nýja er táknið um endurreisn íslenzku þjóðarinnar,
eftir nær 600 ára herleiðingu undir erlendri stjórn. Nokkrum
áruni síðar geta fulltrúar landsmanna örugglega tekið undir við
foringja sinn Jón Sigurðsson og sagt í nafni næstum hvers ein-
asta hugsandi manns í landinu: Vér mótmælum allir. A þeini
stundu vissu allir, að íslenzka þjóðin var vöknuð til fullrar með-
vitundar um sjálfa sig, hlutverk sitt og stefnumið. Úr því fjallar
sagan urn það, hversu þjóðinni tókst að gegna hlutverki sínu og
hversu henni sóttist að því marki, er hún vildi keppa að.
[Saga íslendinga VI—VII; Ármann á Alþingi III. árg.; Skýrslur um lands-
þagi á íslandi I—II; Ný félagsrit; J. Johnsen: Jarðatal á íslandi; Páll Eggert
Ólason: Jón Sigurðsson I.—II.; Gils Guðmundsson: Skútuöldin].