Andvari - 01.01.1953, Page 63

ANDVARI
Milli Beruvíkurhrauns og Ennis
59
um haustlagseyri. Þetta er ekki hægt að skilja öðmvísi en sem
skaðabætur, er greiða þurfi vegna tekjumissis. Þetta kemur betur
fram í máldaga Ingjaldshóls í registri Gísla biskups Jónssonar.
Þar segir, að „fiskavætt hefur henni (Ingjaldshólskirkju) verið
tillögð af sérhverjum bæ fyrir utan Enni og til Fróðár hefur
legið áður, en kóngsvaldið tekur þær nú og svo var áður“.62)
Þessi fiskur kemur svo reyndar fram í vígsluskránni. Þar
segir, að bændur gáfu til kirkjunnar vætt skreiðar af hverju
býli ævinlega. En bæir þeir, senr gjalda áttu tíund og ljóstolla
til Ingjaldshóls, voru frá Gufuskálum og inn til Ennis. Ingjalds-
hólssókn, sem varð til við vígslu kirkjunnar á dögum Staða-
Arna, hefur óefanlega verið hluti af Fróðársókn. Það sést enn-
fremur af hinum elzta máldaga Saxhóls, sem í Fornbréfasafninu
er settur til ársins 1274, þótt þar geti skeikað einhverju. Máldagi
sá kemur manni fyrir sjónir sem frummáldagi. í öllu falli er
hann eldri en vígslumáldagi Ingjaldshólskirkju, sem sést af ákvæð-
unum um messudagahald. í þessum máldaga Saxhóls segir, að
þar skuli vera heimatíund og gröftur heimamanna og um alla
Beruvík og af Öndverðarnesi.63) í seinni máldögum frá því um
1355 og 1397 segir, að til Saxhóls liggi sex bæir að tíundum og
ljóstollum.64) I skipan Gísla biskups Jónssonar um að stofna til
sóknarkirkju í Einarslóni frá árinu 1566 segir, að Garðar í Beru-
vík, Elella, Elólar og Dritvík eigi að leggjast til Einarslóns.65)
Þegar þessar heimildir em nýttar, er ómögulegt að álykta á
annan veg en þann, að Saxhólssókn hafi lrá því um aldamótin
1300 og fyrr fram á 16. öld verið sama landssvæði og landnám
Grímkels, sem sé til Saxhólskirkju hafa legið bæirnir frá Hóla-
hólum til Öndverðamess. — Því miður er ekki til eldri Fróðár-
máldagi en frá því um árið 1355 og segir þar m. a., að gjalda
eigi árlega 10 aura frá Ingjaldshóli, en ekki hvers vegna.°°) Nú
hníga rök til þess, að kirkja hafi verið reist mjög snemma að
hróðá eftir því, sem segir í 53. og 55. kap. Eyrbyggju. Segir þar
irá því, að þeir sauðamaður og Þórir viðleggur hafi báðir verið
grafnir ,,þar at kirkju", sem vart getur átt við annan stað en