Andvari - 01.01.1953, Page 64

60
Magnús Már Lárusson
ANDVARI
Fróðá, og er Fróðárundrin tókust af, þá á presturinn, sem feng-
inn var frá Snorra goða á Helgafelli, að hafa sagt tíðir allar
og messu hátíðlega.07) Gæti það stutt heimildina um gröft tví-
menninganna að Fróðárkirkju. Vilji menn ekki fallast á þessa
staði í Eyrbyggju sem hreinar heimildir, þá segja þeir þó óbeint,
að kirkja hafi verið reist að Fróðá töluvert löngu áður en sagan
er færð í letur, sem mun hafa verið fyrra hluta 13. aldar.
Af vígsluskrá Ingjaldshólskirkju kemur í ljós, að þeir leigu-
liðar og aðrir, er eigi vilja inna af hendi fiskgjöfina til kirkj-
unnar, sæki allar nauðsynjar sínar til Saxhóls. Þetta er í alla
staði eðlilegt, þar sem presturinn virðist vera sá sami. Hinsvegar
er búið að losa Fróðárkirkju við allar skyldur með skaðabóta-
greiðslunni.
Skrúði kirkjunnar var eigi mikill, er kirkjan var vígð. Eitt
Maríulíkneski, 2 klukkur og önnur lítil. Ennfremur átti hún
líkbörur og reykelsisker. Skrúði hennar er eigi mikill heldur, er
Gíslamáldagi er gerður eftir 1574. Þá er aðeins talið fram ein
messuklæði og kaleikur. En Gíslamáldagar eru viðsjárverðir vegna
ónákvæmni. Það sýna vísitazíubækur biskupanna á 17. öld. í
vígsluskránni er kirkjan talin eiga 2 kúgildi, en í Gíslamáldaga
eru þau talin vera 9, sem er nokkur aukning. Ennfremur er fasta-
góz hennar talið 122 hundraða, en lausafé 202 hundraða.58) Er
kirkjan því stórauðug og gripaeign hennar miklu meiri en talin
er frarn í máldaganum. Þetta er og það, sem búast mátti við, því
í landaeign Ingjaldshóls lá einhver bezta höfn landsins, Rif. Var
Rif reyndar sameign Ingjaldshóls, Þrándarstaða og Kjalvegs, og
þótti svo góð útflutningshöfn, að Jóhann Frís kanzlari lagði til
við Kristján konung þriðja um eða fyrir árið 1544, að hann tæki
verzlunina þar í eigin hendur.59)
Þegar þetta er haft í huga, fer ýmislegt að verða skiljanlegra.
Kirkjan að Ingjaldshóli er vígð af Áma biskupi Helgasyni. Þa
eru orðnir uppgangstímar á Snæfellsnesi. Fiskur flyzt út í æ
ríkara rnæli, sem gerir að verkum, að bændur treysta sér til þess
að stofna til sóknarkirkju. Skreiðin virðist því hafa haft töluverða