Andvari - 01.01.1953, Page 68

64
Böðvar Jónsson
ANDVARI
heiman í kaupavinnu, var komið heim. Haustvertíð stóð til að-
fangadags jóla. Miklu færri skip gengu á haustvertíð en á öðrum
vertíðum, enda fátt urn aðkomusjómenn. Mest voru notuð sex-
manna för á haustvertíð. Á þeim var höfð sjö manna áhöfn
með formanni. Þó voru stundum notuð stærri skip, áttæringar,
eða minni hátar, fjögurramannaför. Flestum útvegsmönnum þótti
nauðsynlegt að ráða einn mann yfirskips, sem kallað var, því
alltaf gat einhver af skipshöfn fatlazt frá róðrum um lengri eða
skemmri tíma, en úr því er vertíðin hófst, var sjórinn kappsamlega
sóttur. Þótti því miklu varða, að hér væri sem bezt fyrir öllu
séð, er sjósóknina varðaði. Formennirnir kostuðu kapps urn að
ná í sem bezta háseta, hafa skip sín sem bezt úr garði gerð, eftir
því sem frekast var kostur á, nota sem stærst segl að fært þótti,
til þess að geta verið sem fljótastir í förum, róa sem fyrst á
morgnana og komast sem fyrst til miða í veiðiskapinn. Keppi-
kefli þeirra var að afla sem mest og komast í álit fyrir góða for-
mennsku. En til þess að komast í formannsstöðu, varð maður
fyrst að afla sér álits sem góður háseti, dugnaðar þjarkur, svo að
einhver útvegsbóndinn tæki eftir manni og falaði hann til for-
mennsku á báti sínum. Formannsstaðan var oftast trygg, ef ekki
vildi til alfarið tap á öllu, skipi og mönnum. Ekki vissi ég til,
að neinn formaður félli í áliti, þótt hann í róðri missti skip og
afla, sem við bar í vondum veðrum, og stundum einn eða fleiri
af hásetum sínum, en væri svo bjargað af öðrum. Nei, þessir
menn fengu ef til vill meira traust, meiri samúð fjöldans fyrir
bragðið. Oftast var sú orsök til skaða á skipi og mönnum, að full
djarflega var siglt eða ofhlaðið af fiski, en slíkt henti stundum
hina dugmestu formenn og slarkaðist furðanlega, þótt lítið eða
ekki mætti þá út af bera. En óhapp getur alla hent.
Flestir karlmenn hér um slóðir sóttu sjó, allt frá drengjum
um fermingu til gamalmenna. Þó voru nokkrir skipasmiðir, sem
ekki reru á haustvertíð. Vil ég þar til nefna Olaf Guðmundsson
í Mýrarhúsum, Brynjólf í Nýjabæ, Þorlák á Bakka, og svo hinn