Andvari - 01.01.1953, Side 75

ANDVARI
Þættir um kjör verkafólks á síðara hluta 19. aldar
71
þekkti og þangað fóru. Einn kvæntist norður á Hólsfjöll ríkri
ekkju. Það var Kristján Jóhannsson frá Holtastöðum, varð ríkur
bóndi, bjó á Víðirhóli, Nýjahóli og í mörg ár á Elaugsstöðum í
Vopnafirði. Til þessa Kristjáns eru kveðnar ljótustu vísurnar í
kvæðabók Kristján Jónssonar. Þannig var nú þeirra afstaða, er
þeir voru báðir á Elólsfjöllum. Enn fór maður hér að sunnan í
kaupavinnu norður í Þingeyjarsýslu, að nafni Björn Bjömsson.
Sá hinn sami kynntist Kristjáni skálda, þá ungum pilti á EIóls-
fjöllum. Hann varð hrifinn af ljóðagerð drengsins fátæka og
átti frumkvæði og mestan þátt í, að Kristján réðst í að fara suður
°g ganga í skóla. Svo vita allir söguna þá til enda. Þessi Björn
var kallaður Garða-Björn hér syðra. Hann fékk í kaupbæti konu
að norðan, afbragðskonu, Oddnýju Hjörleifsdóttur prests á Skinna-
stað í Öxarfirði. Giftust þau hér syðra og bjuggu mörg ár á
Breiðabólstöðum á Álftanesi, áttu mörg myndarleg böm. Sonur
þeirra var séra Bjöm í Laufási. Enn man ég mann hér að sunn-
an, Jón Jónsson, duglegan mann, sem var mörg ár kaupamaður í
Suður-Þingeyjarsýslu, ég man nú ekki, hvar hann var lengst, en
hann minntist veru sinnar þar ætíð með stakri aðdáun.
En fyrst ég annars fór að nefna þá kaupamenn hér að sunn-
an, sem fóru svona langt norður, ætti ég ekki að gleyma garm-
inum honum Katli, eins og segir í Skuggasveini, nefnilega mér
sjálfum. Ég hafði verið 7 sumur í Elúnavatnssýslu og eitt í
Skagafirði, og mér hafði alltaf liðið vel fyrir norðan, verið að
mestu leyti alla tíð með góðu fólki, haft gott kaup og góða heilsu,
og allir álitu, að ég væri sæmilega duglegur. En ég var sem
fleiri hér bara ársvinnumaður, og húsbóndinn fékk allt surnar-
kaupið, þegar lieim kom. Við kaupamennirnir höfðurn bara ánægj-
una af að ferðast og vinna og lifa í fjallaloftinu hjá góðu fólki
nyrðra. Nú var ég orðinn 31 árs gamall og hafði farið sem ann-
arra hjú í 10 sumur í kaupavinnu, þar af 8 sumur norður. Nú
fór ég eins og fleiri á því aldursstigi að hugsa um að breyta til,
nefnilega að vista mig ekki til næsta árs. Þetta var á árunum
1880—1882, að bændum hér við sjóinn fannst að öllu væri