Andvari - 01.01.1941, Side 35

andvari
Ályktanir Aljiingis vorið 1941
31
orðum eða þegjandi, þ. á m. verulega breytt atvik. 8) Van-
el'nd á samning. Um öll þessi atvik og þýðingu þeirra eru
til gerhugsaðar reglur i þjóðaréttinum, og verður auðvitað að
skilja lítt hugsað handahófsfyrirmæli, sem í samning er sett,
i samræmi við þær.
Svo sem komið var skiptum Danmerkur og Islands gátu
fleiri en ein af þessum reglum átt við. Ein þeirra hlaut þó að
hafa sérstaka þýðingu, þ. e. reglan um áhrif vanefndar samn-
ings á gildi lians.
Ástæðu þessa er að finna i ályktun Alþingis 10. apríl 1940,
er hljóðaði svo:
„Vegna þess ástands, er nú hefur skapazt, getur Danmörk
ekki rækt umboð til meðferðar utanríkismála íslands sam-
kvæmt 7. gr. dansk-íslenzkra sambandslaga, né landhelgis-
gæzlu samkvæmt 8. gr. téðra laga, og lýsir Alþingi þess vegna
yfir því, að Island tekur að svo stöddu meðferð mála þessara
að öllu leyti í sínar hendur“.
Með hinum einlcenndu orðum er því slegið föstu, að Danmörk
geti ekki af sinni hálfu fullnægt sambandssáttmálanum. Dan-
luörk hefur viðurkennt þessa ályktun og réttmæti hennar, og
þar með þessa staðreynd, sem og óvefengjanleg er. En úr
því að svo var komið, átti Danmörk einungis um tvennt að
velja. I fyi-sta lagi gat hún borið fyrir sig þennan ómöguleika
sinn til fullnægingar sambandssáttmálanum og þar með los-
uð sig undan skyldunni til að fullnægja, en þar af leiddi þá
jafnframt, að ísland hlaut að sínu leyti einnig að verða laust
við sáttmálann. Þetta úrræði valdi Danmörk eigi. Hún viður-
kenndi að vísu, að hún gæti ekki fullnægt samningnum, en liún
sagði sig ekki lausa frá honum. Danmörk tók hinn kostinn, að
kíta samninginn halda gildi sínu, þrátt fyrir það þótt hún
gæti ekki fullnægt honum, en í því felst, að hún van-
eindi hann. I viðurkenningu Dana á tilvitnaðri ályktun Al-
lúngis og athafnaleysi þeirra um að ógilda samninginn af sinni
kálfu felst því ótvíræð viðurkenning þeirra á, að þeir hafi
vanefnt hann.
En þá verða þeir og að hlíta þeim réttaráhrifum, sem van-
3