Andvari

Árgangur

Andvari - 01.01.1941, Blaðsíða 79

Andvari - 01.01.1941, Blaðsíða 79
andvari Málbótastarf Baldvins Einarssonar 75 unarháttur hinna „dönsku lslendinga“ á öndverðri 19. öld, og svipaður er hugsunarháttur málspilla allra alda. Baldvin brýnir fyrir mönnum, að dönskuhroðinn sé ekkert mál, hvorki islenzka né danska. Þegar Önundur leggur til, að Islendingar læri dönsku, er Sighvatur látinn segja: „Læra vil ég danska tungu, en ekki þá, sem þú talar, því það er ekkert már.1) Og danski embættismaðurinn er látinn segja við Önund: „Far þú nú, góði maður, ef þú vilt hafa ráð mín, og ven þig af allri þessari dönsku, sem þú sýnist hafa svo mikið af og í rauninni er engin danska, og berðu þig að gera þig seni íslenzkastan aftur“.2 Þetta var eitt heittasta vopnið í baráttu málhreinsunar- manna. Danski embættismaðurinn skildi verr dönskuhroða Onundar en íslenzkuna. Önundur varð sér til minnkunar, og menn hlógu að honum. Baldvin telur auðvitað lofsvert, að menn læri erlendar tung- Ur> en þeir „eiga að læra sína eigin tungu fyrst og síðan aðr- ar og varast að blanda þeim saman“, og ef þeir þurfa að bregða fyrir sig erlendu máli, þá eiga þeir „að leggja alúð á að Eda það hieint“.3) En fleiri áttu hágt með að skilja Önund en danski embættis- maðurinn. íslendingar skildu hann ekki betur. Þegar Önund- ur segir t. d. „löjn í þinn háls“, heldur Þjóðólfur gamli, að það Þýði „loðinn á hálsinum“. Stundum lætur Baldvin Önund nota erlend orð í ramm- skakkri merkingu. Leiðir hann með því athygli að þeim al- mennu sannindum, að maður, sem slettir erlendum orðum í kunnáttuleysi, notar þau þráfaldlega rangt, misskilst og verð- lu' sér til minnkunar. En Baldvin fær jafnframt tækifæri til þess að beita einni af mikilvægustu aðferðum málhreinsunar- luanna: umvöndunum og leiðréttingum. Oft lætur hann leið- ^etta málleysur Önundar. Þegar Önundur segist t. d. hafa D Ármann II., 80. bls. a) Ái-mann III., 16. bls. 3) Ármann II., 89.-90. bls.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104

x

Andvari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.