Andvari - 01.01.1941, Side 37

ANDVARI
Ályktanir Alþingis vorið 1941
33
eitt ekki í för með sér brottfall samningsins, heldur öðlast
hinn aðilinn rétt til að rifta samningnum, þ. e. hann lýsir yfir
því, að hann telur sig leystan undan skyldunni til að halda
samninginn. Viljanum til að skylda sig til hinnar lofuðu
greiðslu er lýst vegna gagngreiðslunnar, og það er þvi alveg rök-
rétt að slá fastri þeirri reglu, að ríkin hafi eigi einnig viljað
skuldbinda sig í því tilfelli, að gagngreiðslan fellur niður, en
auðvitað er aldrei útilokað, að hægt sé að sanna, að gagnstæð-
ur vilji hafi verið fyrir hendi. En samningarnir falla eigi af
sjálfu sér úr gildi, heldur leiðir af einhliða vanefnd annars
aðila, að hinn öðlast einungis rétt til að ákveða, að samning-
urinn sé fallinn brott, og þá með þvi, að hann lýsir sig leystan
undan skyldunni til að fylgja þeim samningi, sem ekki var
fullnægt; en hann hefur einnig fullkominn rétt til að ákveða,
að samningurinn skuli gilda áfram, og í stað þess að velja
brottfall samningsins krefjast fullnægingar af gagnaðila og
eftir atvikum bóta fyrir tjón það, er hann hefur beðið.
Af þessu leiðir, að á meðan það rikið, sem rétt til þess á,
hefur eigi lýst yfir vilja sínum til að losna frá samningnum,
þá stendur samningurinn í gildi og heldur öllum áhrifum sín-
um. Auðvitað verður yfirlýsingin um viljann til brottfalls
samningsins að koma fram innan hæfilegs tíma frá samnings-
i'ofum; en ef rikið, sem réttinn á, bíður lengi, og einkum ef
það heldur áfram að fullnægja samningnum að sínu leyti, þá
'verður að álykta af því, að það hafi afsalað sér rétti sínum.
Með einföldum mótmælum gegn samningsrofum er riftingar-
réttinum hvorki beitt né hann áskilinn.
Sumir höfundar vilja greina á milli verulegra og óverulegra
ákvæða samninga og takmarka réttinn til riftingar samn-
uignum við þau tilvik, þegar brotið er á móti hinum fyrr-
nefndu; en ekki er hægt að sjá, hver annar en sá aðili, sem
fyrir vanefnd hefur orðið, gæti réttara dæmt um hlutfallslega
þýðingu mismunandi ákvæða samningsins, enda má eigi missa
sjónar á því, að samningsskuldhindingin tekur jafnt til allra
akvæða samningsins og gerir þau jafnskuldbindandi. Einmitt
af þeirri ástæðu hefur einhliða vanefnd eigi af sjálfu sér í för