Andvari - 01.01.1938, Side 84

80
Staðþekliing og áttamiðanir Njáluhöfundar
Andvari
Fljótsdal, eftir að hafa sótt Sörla Broddhelgason heim,
segir hann: >Þeir fóru fyrir neðan Lagarfljót og yfir
heiði til Njarðvíkur*. Þannig myndi enginn maður nú
komast að orði, enda lætur setning þessi næsta andkanna-
lega í eyrum. Samt má sýna, hver hugsunin er og hvern-
ig hún er framkomin.
í Suðurmúlaþingi hefir það verið rótgróin málvenja,
að segja »upp á Fljótsdalshérað* og »niður eða ofan í
Fjörðuc. Meira að segja eru þessar sveitir í alþýðutali
stundum kallaðar »hið efrac og »hið neðra«. Er þetta í
samræmi við orð Hrafnkellssögu um það, að Breiðdal-
ur sé fyrir neðan Fljótsdalshérað. Kemur þetta allt öld-
ungis heim og saman við þá staðreynd, að fyrrum hafa
héraðsbúar kallað Lagarfljótsstrandir efri og neðri strönd,
svo sem sjá má af Fljótsdælasögu.
Erfitt er að hugsa sér, að nokkur annar en Aust-
firðingur hefði greint svo frá för Flosa sem Njáluhöf-
undur gerir. Meira að segja hefir hann verið óvarkár
um orðaval hér, því varla er ætlandi, að margir utan
fjórðungsins hafi skilið, hvað meint var með orðunum
»fyrir neðan Lagarfljótc. Líkindin fyrir því, eru álíka rýr,
eins og að Sunnlendingur hefði níu sinnum greint fra
ferðalögum úr Rangárþingi vestur yfir ár, án þe£S
nokkru sinni að fylgja eigin málvenju: »út yfir ár«. Vi5
samanburðinn verða þau engin. Af áttatáknunum einum
saman fáum vér því vitneskju um það, að móðurmál sitt
hafi Njáluhöfundur lært í Múlaþingi.
Þótt vér sjáum, að Njáluhöfundur hefir verið Aust-
firðingur, er það vitanlega ekki þar með gefið, að sag-
an sé rituð austanlands. Við úrlausn þeirrar rannsókn-
ar koma áttamiðanir sögunnar aftur að miklu liði. Að
sjálfsögðu eru þær jafnan fyrst og fremst miðaðar við
dvalarstaði sögupersónanna og svo hlýtur það að vera