Vaka - 01.03.1928, Blaðsíða 15

NÝ ÚTGÁFA ÍSLENZKRA FORNRITA.
Saga bókmennta vorra er að sumu leyti raunasaga.
Um eitt skeið var svo komið fyrir íslendingum, að ekki
var annað sýnna en að fornbókmenntirnar mundu fúna
niður og verða að engu i höndum þeirra. Þá bjarg-
aði Árni Magnússon og nokkrir menn aðrir öllu þvi,
sem bjargað varð. Er það ein hin raunalegasta endur-
minning frá liðnum óláns öldum, að þá var engin leið
lil þess að varðveita hin i'orifu snilldarverk á sæmileg-
an hátt hér innanlands og einskis annars kostur en
að flytja þau úr landi. Má enginn vita, hvað eftir væri
nú af fornbókmenntum vorum, ef eigi hefði verið
gripið til þess óyndisúrræðis. En öll líkindi eru til,
að þær hefðu orðið fyrir þeim ósköpum, að þær hefðu
aldrei síðar borið sitt barr. Mundi þá dauflegt um að
litast á sviði forngermanskra bókmennta og ærið tóm-
legt, ef öndvegið væri autt, sem íslenzkar bókmenntir
skipa þar nú. Guðbrandur Vigfússon komst eitt sinn
svo að orði, að meiri hluti Norðurálfunnar mundi ætíð
verða ,,að líta í norðrið til að vita rétt skyn á upptök-
um sínum“. Er það að vísu mjög mælt, en þó munu
þau orð seint verða ósönnuð til fulls. íslendingar hinir
fornu hafa einir germanskra þjóða lýst lífi sínu og
menningu til hlítar í fjölskrúðugum bókmenntum á
sinu eigin máli. Að vísu rituðu ýmsar aðrar germansk-
ar þjóðir eitthvað á móðurmáli sínu, meira eða minna,
en þó er svo um bókmenntir allra þeirra, að í sam-
anburði við vorar bókmenntir eru þær sem kræklótt
kjarr lijá laufguðum skógi. íslenzk fornrit eru því öll-
um frændþjóðum voruin ómetanlegar heimildir um
allt, er varðar fornmenningu þeirra: trúarbrögð og