Vaka - 01.03.1928, Blaðsíða 26

20
ÞOllKELL JÓHANNESSON:
[vAkaj
hafa því líklega fariS saman nokkur hörð ár i hvert
skifti. En óhætt virðist að hafa það fyrir satt, að hag-
ur þjóðarinnar hafi yfirleitt verið góður og batnandi
fram um 1100, og hafi henni á þeim tíma nær enginn
hnekkir komið eða áföll, er drægi úr eðlilegum við-
gangi hennar. En einkum virðist 11. öldin hafa verið
hagstæð þjóð vorri að öllu leyti. Er margt, sem bendir
til þess, að um aldamótin 1100 hafi hagur landsins
staðið með einna fyllstum blóma að flestum farsæl-
legum hlutum.
Þegar dregur fram á 12. öld verða heimildir örugg-
ari og nokkru fyllri. Virðist svo, að árferði hafi þá
all-misjafnt verið og krankfellt i landi. Biskupasögur
komast þannig að orði um þetta: „Svá hugðist að hin-
um vitrustu mönnum, að .... fráfall Gissurar bisk-
ups benti til ættar um öll óhægindi á íslandi af óáran,
bæði í skipabrotum og manntjóni og fjárskaða, er því
fylgdi, en eftir það ófriður og lögleysur, og á það ofan
manndauði sá um allt landið, að enginn hafði slíkur
orðið síðan landið var byggt'*1). Manndauði þessi og
óáran var 1118—1120. Siðan getur ekki stórra áfalla
fram um miðja öldina. Þó er getið um sóttir og mann-
dauða 1151—11522). Og um 1180 gekk í garð langur
harðindakafli, sem kalla má að næði fram yfir alda-
mót. Var þá bæði hallæri og fellir, einkum 1187, og
mannfall af sótt sum árin. Til dæmis segja aunálar, að
dáið hafi í Norðlendingafjórðungi .1192 20 hundruð
(2400) manna frá veturnóttum til fardaga8). Það
má því telja svo, að 12. öldin skiljist heldur illa við
þjóð vora og ekki bæta um deilur þær og styrjöld, er
hófst á 12. öld og hélt áfram með auknu forsi á 13.
öld til loka þjóðveldisins.
Fyrstu 3—4 ár 13. aldar voru hörð, og dó fólk af
OBisk. I., bls. 71, sbr. bls. 30. 2) Ann. IV. bls. 116. 3) Ann. III.
bls. 61, IV. bls. 118—120, V. bls. 180, VIII. bls. 323—324.