Vaka - 01.03.1928, Blaðsíða 127

[yaka]
ANDSVÖR.
121
um sjálft sig“. Þarna þýðir „lágganga" sanrkv. nrynd, scm vísað
er til og tekstanum sjálfum, þann liluta af stjörnubrautinni,
sem er undir sjóndeildarliring (nátthrautina). Duga liér varla
„orðabrenglanir" til að hjarga höf. úr klípunni.
Við þriðju aðfinnsluna (hls. 22) fer höf. líkt að: breytir orð-
um og bætir inn i, til þess að setningin verði boðleg. En svo'
slysalega iiefur tekizt til, að hlálegasta villan stendur ]rar eftir
sem áður. Hann segir sem sé, að „sólbrautin", eða eins og hann
vill breyta því, „sólargangurinn" sé „liornrétt, 90°“, á Norður-
stjörnuna. Þetta nefndi ég „lítt viðunandi orðalag“ i ritdómn-
um. Þessvegna hefur höf. ekki skilið, við hvað var átt. — Pró-
l'essorinn getur nú spurt hvaða skólasvein, sem vera slcal að
])ví, hvort ha:gt sé að ákveða flöt nokkurn í rúminu, að stað og
stefnu, með þvi að segja, að hann sé hornrétt(I) á einn einasta
depil. —
(Jegn fjórðu aðfinnslunni (bls. 23) ber höf. fyrir sig aðferð-
ir hinna fornu spekinga og sögulega grunnfærni mina. — En i
bókinni stendur, að „við mælum“ og „vér finnum“ breidd og
lengd sfjarna með þvi að miða þær við miðlinu himins. Brá
mér að visu ekki vara fyrir, að ]>etta „við“ og „vér“ ætti að-
eins við hina fornu spekinga — enda væri það rangt. Það má
til sanns vgar færa, að nokkrir hinna allra elztu hafi miðað
lengd og breidd við miðlinu himins. En einmitt Hippark, sem
fyrstur manna gerði nothæfa stjörnuskrá (yfir 1025 stjörnur),
tók að miða breidd þeirra og lengd við sól'braut-
ina. Og sá siður hélst óslitinn fram á 18. öhl, að farið var að
nota rectascensjón og declinasjón. En þetta kemur hvergi fram í
„Himingeimnum" og svar liöf. ber ])að með sér, að hann veit
það ekki.
Sjötta atriði á að vera prentvilla. En er noklcur sanngirni að
ætlast til þess, að þar sem skammstafanirnar „mill.“ og „bill.“
koma fyrir í sömu línu, ])á sé önnur lesin „millíónasti" en hin
„billiónir“. Hafi höf. vfirleitt tekið eftir ])essu, var óverjandi að
láta ]>að óleiðrétt sem prentvillu.
Loks eru sólblettirnir. Þar ber liöf. höfðinu við steininn og
læzt eigi annað vita, en að þeir hafi til skamms tíma verið
taldir merki um „storknun“ á sólunni (hraunstorkur eru þeir
nefndir á hls. 143 í ,,Himing.“). Það er erfitt að verjast þeirri
hugsun, að höf. fari með visvitandi blekkingu, er liann segir í
„Vöku“, að „nú einmitt á siðustu árum sé komin fram ný tiI—
gáta, sem ]>ó taki ekki alveg af skarið ineð þetta“. Hefði verið
vorkunnarlaust að fletta upp i hvaða alfræði-orðaliók sem vera
skvldi, til ]>ess að vita ögn betur. Eða því leit höf. ekki í New-