Vikan - 31.10.1963, Qupperneq 13

mælisgrein um Hitler fimmtug-
an_ grein, sem skrifuð er af
fullri virðingu fyrir „foringjan-
um“, sem „var einu sinni lítill,
en er nú orðinn gríðarstór, og
voldugasti maðurinn í einu vold-
ugasta ríki heimsins“.
Þótt slíkt sé þurrt aflestrar,
finnst mér ekki hjá því komizt
að geta helztu höfunda, sem
skrifa í þessi fyrstu blöð VIK-
UNNAR. Auk þeirra, sem hér
er að framan getið, en af þeim
skrifuðu sumir oft og mikið í
blaðið, má nefna þessa greina-
höfunda: Dr. phil Þorkell Jó-
hannesson, Karl fsfeld, Lárus
Sigurbjörnsson, Magnús Jónsson,
prófessor_ Helgi Hjörvar, Jón
Þórarinsson frá Seyðisfirði fnú
þekktari sem J. Þ. tónskáld),
Niels Dungal, prófessor, Harald-
ur Björnsson, Halldór Kiljan
Laxness, sr. Sigurbjörn Einars-
son og fleiri og fleiri. Sögur eiga
m. a. þau Hulda, Ármann Kr.
Einarsson, Sigurður Róbertsson,
Jón Aðils, Friðjón Stefánsson og
fleiri. Ljóð eru þar eftir Gils
Guðmundsson, Baldur Pálmason,
Friðfinn Ólafsson, Tómas Guð-
mundsson, Jón frá Ljárskógum,
Stein Steinarr, Grétar Fells,
Hugrúnu, Stefán Hörð Gríms-
son, Jón Dan, Stefán Jónsson
(rithöf.), Ingólf Kristjánsson,
Hannes Sigfússon og fleiri.
Ef litið er á þessi blöð frá sjón-
armiði blaðamanns, verður ekki
annað sagt, en forráðamönnum
blaðsins hafi tekizt vel upp, hvað
snertir efnisval og höfunda, og
eru þessir fyrstu árgangar for-
vitnilegri um margt en sumir
þeirra, sem á eftir hafa fylgt.
Efnisval er að vísu nokkuð ann-
að þá, en nú myndi vera talið
bezt og vinsælast í vikublaði, en
hefur greinilega fallið í smekk
síns tíma, úr því blaðið lifði af
þessi erfiðu byrjunarár, en ein-
mitt á þessum tíma litu mörg
blöð dagsins ljós, en höfðu ekki
giftu til lengra lífs.
Hvað snertir umbrot og útlit,
finnst manni blaðið heldur
„gamaldags“. Það er ekkert lagt
upp úr því, að gera það aðgengi-

legt fyrir augað, listrænt yfir-
bragð er ekki til. Á þessum tíma
var krafa kaupendanna sú, að
hvergi sæi í hvítt blað fyrir
prentsvertu og að engu rúmi
væri eytt í óþarfa. Væri þessu
atriði fullnægt, gerði enginn sér
rellu út af útlitinu að öðru leyti.
Nú leitast öll blöð, sem einhverj-
ar kröfur gera til sjálfra sín, við
að gera blöðin sem bezt úr garði
fyrir augað, ekki síður en and-
ann.
Snemma á árinu 1940 lét
Einar Kristjánsson af fram-
kvæmdastjórn, en við tók Engil-
bert Hafberg. Skömmu síðar lét
Sigurður Benediktsson af störf-
um ritstjóra en við tók Jón H.
Guðmundsson, prentari. Um leið
minnkaði blaðið úr 24 síðum nið-
ur í 16 síður.
Jón H. Guðmundsson ritstýrði
VIKUNNI síðan næstu tólf ár
og nokkrum mánuðum betur.
Sambandinu við Hjemmet var
þá slitið, enda batt stríðið enda
á slík viðskipti erlendis frá. Þó
er VIKAN þessi ár að lang mestu
leyti byggð upp á erlendu, þýddu
efni, en lítið um innlent, þótt
flest tölublöð bjóði upp á eina
litla innlenda grein. VIKAN var
á þessum tíma notalegt blað en
sviplítið, en þess minnist ég_ að
á þessum árum þótti manni hún
jafn ómissandi og matur og
svefn.
Snemma á ritstjórnartíma
Jóns H. Guðmundssonar hófust
tvær nýjar myndasögur í blað-
inu, sem á sínum tíma voru mjög
vinsælar. Þar voru Maggi og
Raggi, grallarakarlar sem komu
oftast á óvart með tiltækjum sín-
um, og Erla og unnustinn, en
fyrir þau kom flest það, sem fvr-
ir fólk getur komið í tilhugalíf-
inu, bæði broslegt og grátbros-
legt.
Vert er að geta þess, að á 'rit-
stjórnartíma Sigurðar Bene-
diktssonar efndi VIKAN til feg-
urðarsamkeppni, og varð ung-
frú Lóló Jónsdóttir fyrir valinu.
Ég ímynda mér, að hún muni
vera fyrsta fegurðardrottning
íslands. Sömuleiðis var efnt til
prófkjörs um það, hver ætti að
vera fyrsti forseti íslands, full-
valda ríkis. Þeirri kosningu lauk
á þann veg, að flest atkvæði
hlaut Vilhjálmur Stefánsson,
landkönnuðir, en næstir urðu
þeir Jónas frá Hriflu Jónsson og
Sveinn Björnsson, sem síðar
varð fyrsti forseti íslands. Verða
þessi dæmi að nægja til sönn-
unar ágætri blaðamennsku fyrstu
starfskrafta VIKUNNAR.
Þegar Jón H. Guðmundsson
féll frá_ var blaðið að mestu í
sömu sniðum og hann felldi það
í strax í upphafi. Þó má geta
þess, að Erla og unnustinn voru
fyrir löngu horfin af síðum
blaðsins, en Blessað barnið kom-
ið í staðinn. Man ég, að ég velti
því fyrir mér, hvort það væri
afkvæmi þeirra Erlu og unnust-
ans, en fékk aldrei úr því skor-
ið til fulls. Umbrotið var með
sama sniði öll þessi ár og efnis-
val mjög svipað. T. d. var Giss-
ur, hinn vinsæli og trygglyndi
Vikumaður, öðru megin í opnu
blaðsins en fréttamyndir hinum
megin. Fréttamyndir þessar
voru það, sem margir byrjuðu
á að skoða, þótt tekstarnir við
þær þættu ekki allir margra
fislca virði nú til dags.
Erlingur Halldórsson tók við
af Jóni H. Guðmundssyni, og rit-
stýrði blaðinu einn sumartíma.
Hann gerði enga breytingu, og
blaðið hélt áfram í anda Jóns. En
er hann lét af starfi, tók Gísli J.
Ástþórsson við, og tók þá blaðið
allmildum breytingum, bæði
efnislega og hvað útlit snerti.
Meira varð um innlent efni og
erlenda efnið léttara. Umbrot
breyttist líka til muna og varð
miklu fjörugra, en dálítið rugl-
ingslegt, að mínum dómi. Elín
Pálmadóttir aðstoðaði Gísla og
veitti heimilissíðu blaðsins for-
stöðu_ og fórst henni það vel úr
hendi, eftir því sem karlmaður
getur um dæmt. Gísli sá um
blaðið í sex ár og fitjaði upp á
ýmsu, m. a. hófst verðlauna-
keppni í hans tíð.
Þegar hann og Elín kvöddu
blaðið, tók Jökull Jakobsson við
ritstjórn þess. Það var um mitt
ár 1958. í fyrsta blaði kynnti
Jökull nokkrar nýungar, auk
þess sem hann gat þess, að mikið
af efninu yrði áfram með sama
sniði. M. a. sagði hann um Giss-
ur: „Garmurinn Gissur verður
kyrr á bls. 7. Það er óþarft að
kynna hann fyrir lesendum. Giss-
ur er einn af traustustu horn-
steinum VIKUNNAR. Hann blíf-
ur, þótt ritstjórar komi og fari.“
Nokkur breyting varð á blað-
inu með tilkomu Jökuls. Það
varð lausara í sniðum og enn
meira léttmeti. Hins vegar var
innlent efni talsvert aukið, og
má telja það til gildis, þótt ekki
væri allt jafn gott. T. d. hófust
Aldarspeglar í hans tíð, og hlutu
vinsældir sínar undir eins, en
þeir eru nú eitt vinsælasta efni
VIKUNNAR. Sömuleiðis spratt
stjörnuspá undan handarjaðri
Jökuls.
Með 39. tbl. varð sú breyting
á, að Hilmar A. Kristjánsson
keypti blaðið og hóf rekstur
þess. Með honum varð mikil
breyting. Blaðið hafði fram til
hans tíma aðeins verið 16 síður
og stundum 20, ef frá er skilin
ritstjórnartíð Sigurðar Bene-
diktssonar, þegar VIKAN var að
staðaldri 24 síður. Svo vildi til,
að fyrsta blað Hilmars kom út
á 20 ára afmæli VIKUNNAR_
og var vel til þess vandað, t. d.
var blaðið 60 síður að stærð og
kápan prentuð í fjórum litum,
með forsíðumynd eftir Halldór
Pétursson. Þá var einnig upp
tekið það letur í haus blaðsins,
sem enn er við lýði, en eftir því
sem ég kemst næst, hafði það
aðeins tvívegis verið notað áður.
í fyrra sinnið í auglýsingu árið
1939, c^g í síðara sinnið með ósk
um gleðilegt sumar 1940. Var
þessi haus gerður eftir hand-
settu letri, sem enn er til í
Steindórsprenti.
Ekki urðu miklar breytingar
á starfsliði við eigendaskiptin
Hins vegar urðu miklar breyt-
ingar á blaðinu sjálfu, og tel ég
ekki á neinn hallað, þótt fullyrt
Framhald á bls. 74.
VIKAN 44. tbl. — -IO