Vikan - 04.12.1969, Page 87

— Já, víða, í Englandi, Ame-
ríku, Þýzkalandi líka. Og ég held,
að þetta eigi framtíðina fyrir sér.
Við megum ekki heldur gleyma
því, að sum þeirra laga sem við
í dag köllum kirkjuleg og erum
mjög hrifin af, þau áttu nú all-
deilis ekki upp á pallborðið þeg-
ar þau komu fyrst fram. ÍÉg get
nefnt dæmi: Bach var lokaður
niðri í hundrað ár, vegna þess
að samtímafólk hans leit á tón-
list hans sem hávaða og garg og
þoldi hana alls ekki. En við vit-
um hvað fólk segir um hann nú.
Gullkálfurinn með mynd
Jesúbarnsins á hornunum
— Svo við snúum okkur að
jólunum. Lengi hefur það verið
almannamál, að þau væru fyrst
og fremst orðin hátíð kaupsýslu-
manna.
— Já, það er mjög áberandi að
jólahátíðin er að verða þannig.
Það var auðvitað það sem þeir
áttu við, bræðurnir Jónas Árna-
son og Jón Múli í leiknum Deler-
íum búbónis, og undirstrikuðu
það mjög sterkt með hugmynd-
inni um að fresta jólunum. En
þá megum við ekki gleyma því,
að jólin voru í upphafi alls ekki
kristin hátíð. Einhvers staðar las
ég, að sjálft heitið, jól, þýddi hin
gamansama tíð. Norðurlandabú-
ar munu hafa haft uppi mikinn
gleðskap á þessum tíma í heiðn-
um sið. Rómverjar höfðu um
þetta leyti hátíð, sem þeir höfðu
skírt í höfuðið á Satúrnusi, og var
ákaflega lík jólunum eins og þau
eru nú. Þeir voru með grænar
greinar. Þeir gáfu gjafir, leyfðu
þrælum að tala eins og frjáls-
um mönnum. Kirkjan reyndi svo
að helga sér þessa hátíð. Það
tókst. Nú virðist mér aftur á
móti, að hinn kristni þáttur há-
tíðahaldanna sé á undanhaldi,
þótt fólkið haldi jól áfram engu
að síður. Ég orðaði það einhvern
tíma þannig, að gullkálfurinn
væri með mynd Jesúbarnsins á
hornunum. Jólin eru að lengjast;
við sjáum jólaskreytingar þegar
í nóvember. Nú svara kaupmenn
því til, þegar ég ræði þetta við
þá, að þeir vilji hjálpa fólki til
að gleðjast, og vera kann að
nokkuð sé til í því. En ósköp er
ég hræddur um að þeir líti á jól-
in fyrst og fremst sem sína mestu
uppskeruhátíð. Og svo bjart get-
um við gert kringum jólin, að
við hættum að sjá Betlehems-
stjörnuna.
— Álíturðu að kirkjan ætti að
taka upp skipulagða og ákveðna
baráttu gegn þessari heiðnu hlið
jólahaldsins?
— Kirkjan berst gegn þessu-
Hún notar þetta mikla áróðurs-
tæki, sem þjónar hennar prest-
arnir eru, til þeirrar baráttu, og
ég held, að fólkið sé í hjarta sínu
hlynnt henni. En það ræðst ekki
í neinar breytingar á ástandinu.
Það fylgir líka þessari velsæld
okkar, að við þurfum að slá öll
met í sællífi til að taka eftir því,
að það séu nokkur jól. Það er nú
það. Ég er hræddur um, að þetta
eigi eftir að aukast enn. Ferða-
maður, sem var að koma utan-
lands frá, sagði mér til dæmis, að
hann hefði komið í borg, þar
sem allir útstillingagluggar voru
farnir að minna á jólin og þörf-
ina að kaupa jólagjafir strax. Og
þá var október ekki liðinn.
— Þú sagðir, að hákirkjustefn-
an, orþódoxían, hefði komið
hingað frá Svíþjóð?
— Ekki kannski Svíþjóð sér-
staklega, en hún kemur frá Norð-
urlöndunum, og það er mjög
áberandi, hvað hún hefur unnið
á. Það má kannski eðlilegt kalla,
þetta gengur alltaf í sveiflum.
Við áttum hér vita, sem lýsti
talsvert af, frjálslynda trúarleið-
toga. Því mátti kannski búast
við að eftir þá kæmi afturkippur,
þar sem snúið yrði til fyrri
viðhorfa. Hve lengi það stendur,
þori ég ekki um að segja, vona
að það verði sem stytzt, en samt
finnst mér augljóst, að þetta sé í
sókn í íslenzku kirkjunni. Ég verð
þess greinilega var, hve orþó-
doxían á meira fylgi hér í borg-
inni en fyrir norðan, meðan ég
var þar.
Þeir sem labba upp í f jall
— Þú sagðir áðan, að þér lit-
ist miður vel á þessa þróun.
— Já, ég er hræddur við þetta,
en veit ekki fyllilega hversvegna-
Ég held einna helzt að það hættu-
legasta við orþódoxíuna sé það,
hve hlutlaus hún er um líf
manna. Klerkurinn getur orðið
það heilagur, að hann sæki ekki
til fólksins, heldur verði fólkið
að sækja til hans. En þá verður
fólkið að skilja, að það hafi eitt-
hvað til hans að sækja, og það
er það sem ég held að sé ekki
fyrir hendi í þessu tilfelli. Ég er
hræddur við að þetta geti um síð-
ir leitt til þess, að kirkjan vakni
við vondan draum, við að hún
hafi villzt af veginum. Ég trúi
því, að þeir hafi breytt af ein-
lægri sannfæringu og trúar-
trausti og öllu slíku, munkarnir
sem löbbuðu upp í fjall og girtu
sig þar af til að verða Guði þókn-
anlegir. En ég er ekki viss um að
þeir hafi orðið lífinu sjálfu til
mikils gagns. Og kirkjan getur
komizt í alvarlega hættu sjálf,
ef hún fer þessa leið.
— Þín stefna er þá sú, að
kirkjan hafi sem mest afskipti
af þjóðfélagsvandamálum.
— Það held ég hún eigi að
hafa. Og ég held, að þar sem
þjóðfélagið er reist á kristninni
sem grunni, þá sé það lífsspurs-
mál fyrir kirkjuna að halda
þeirri stefnu.
— Meðal þess 1 sem Kristur
sagði er margt, sem bendir til
róttækrar afstöðu hans til þjóð-
félagsmála, eða pólitíkur, ef ég
má viðhafa það orð. Til dæmis
SANDPAPPÍR
★
Iekamanti
SANDSUPIBELTI
FYRIR ALLAR GERÐIR SLÍPIVELA.
★
SÆNSK GÆÐAVARA.
★
UMBOÐSMENN:
verkfœri & járnvörur h.f.
Skeifan 3 B, Sími 84480
MUNIÐ
NIÐURSUÐUVÖRUR
MERKIÐ TRYGGIR GÆÐIN
★
AÐEINS VALIN HRÁEFNI
★
ORA VÖRUR í HVERRI BÚÐ
★
ORA VÖRUR Á HVERT BORÐ
NiSursuðuverksmiSjan ORA hf.
Símar: 41995 - 41996
VIKAN-JÓLABLAÐ 87