Menntamál - 01.09.1936, Page 18

96
MENNTAMÁL
hennar nýtur sín fyrst til fulls, ef hún er glædd og leidd
af hagnýtri uppeldisþekkingu. Hin óræðu uppeldismögn,
er valca með þjóðinni, verða ávirk aðeins í þroslcaðri upp-
eldisvitund einstaklinganna. Þannig leggur uppeldið
grundvöllinn að framtíð þjóðarinnar. Vanræksla og yfir-
sjónir á þessu sviði hefna sín greypilega, eins og sýnt er i
þjóðlífi voru nú. Það er erfitt, að rekja orsakir allrar
ómennsku í lífi einstaklinganna, en eitt er víst: mistök
á uppeldi bernskunnar leiða oftast til vesaldóms, afbrota
og þjáninga á fullorðins aldri og jafnvel þegar í æsku.
Enginn má ætla, að auðvelt sé að I)æta úr fyrri yfir-
sjónum og hrestum siðar i uppeldinu. Orð Fröbels eru
eilífur og sígildur sannleiki: „Vanræksla á einu skeiði
uppeldisins verður ekki bætt á neinu hinna siðari.“ Þetta
Jeiðir heint af viðhæfnilögmáli uppeldisins (Aktualitáls-
prinzip). Ilvert skeið i þroskun barnsins ber í sér eigið
gildi og á ákveðið lilutverk, sem eigi verður vanrækl
að ósekju. Því verður menntgjafinn jafnan að liafa það
hugfast, að livert þroslcaskeið barnsins verði þeirra
menntunaráhrifa aðnjótandi, sem eðlileg og lieilhrigð
þróun krefst.
Snemma á öldum skildu hyggnir foreldrar, að þau voru
ekki einfær um uppeldið. Sóttu þau ráð og hjálp til þeirra,
er hezt kunnu. Þannig varð uppeldið smám saman sér-
stakt starf og menntagrein. Það er upphaf skólanna. Því
Jíetra skynbragð, sem foreldrarnir bera á uppeldi, og því
rílcari sem ábyrgðartilfinning þeirra er, því vandasam-
ara virðist þeim uppeldið. Þessi skilningur laðar þau til
samvinnu við menntastofnanir rikisins, án þess þó að
þau sleppi hendi sinni af uppeldinu. Göfguð ást foreldra
bannar þeim að fá uppeldi barna sinna með öllu í hend-
ur „óviðkomandi“. Aftur á móti virðist fávísum og upp-
eldislega allsendis ómenntuðum foreldrum uppeldið ekk-
ert vandaverk. Þau þylcjast alveg einfær um það og álíta
tilhlutun ríkisins óþarfa afskiptasemi. En úr því að rílcið