Menntamál - 01.04.1961, Side 52

42
MENNTAMÁL
menntun verður að telja á tiltölulega háu stigi. Skapandi
vísindi eiga að vísu erfitt uppdráttar, en listir eflast með
hverju ári í flestum greinum.
Þessi jákvæða mynd af efnahag og menningu íslend-
inga á vorum dögum er þó meinum blandin á marga lund.
Hinn nýi þjóðarauður er að miklu leyti til orðinn fyrir
stríðsgróða og hersetu, en ekki eigin dáðir og verðskuld-
an. Erlend sníkjumenning grefur víðar og dýpra um sig
en í fljótu bragði kann að virðast, enda eru fæstar afleið-
ingar hennar komnar fyllilega í ljós. Bersýnilegt er þó að
undirstöðusiðgæði þjóðarinnar er á mörgum sviðum í
hraðri upplausn. Viðskiptalífið einkennist æ meir af belli-
brögðum og gróðafíkn. Tómstundalífið er ekki lengur
vermireitur framsækinnar alþýðumenntunar, heldur hef-
ur það mestmegnis umhverfzt í nautnasýki og kæruleysis-
legt óhófsæði. ískyggilega mikill hluti æskulýðsins sækir
sér daglega andlegt veganesti í dægurlög, glæpamyndir,
sorprit og knæpulíf.
Auðvelt er að segja, að nú sé ég tekinn til við þetta
gamla umvöndunarnöldur þess sem horfinn er úr leik.
Vel má vera að eitthvað sé til í því. En þeirri staðreynd
verður samt ekki haggað, að vér íslendingar erum ekki
nema rúmt hálft annað hundrað þúsund sálna. Hvernig
fær slík dvergþjóð haldið uppi sjálfstæðri nútímamenn-
ingu nema því aðeins að þar sé helzt valinn maður í hverju
rúmi ? Hvernig fær hin unga kynslóð atómaldarinnar vald-
ið þeirri ábyrgð, sem framtíðin leggur henni á herðar,
ef hún gefur því lítinn sem engan gaum, hversu stórkost-
leg hún er? Og hver verður hlutur ljóðskálda á íslandi í
fiskibæjum og þeim stóriðjuverum, sem hér kunna að rísa
í krafti erlends auðmagns ef filmstjarnan verður þar hin
æðsta hugsjón og slagarasöngvarinn hinn eini sanni guð?
1 athyglisverðu erindi, sem Sigfús skáld Daðason
flutti ekki alls fyrir löngu færði hann skilmerkileg rök
fyrir þeirri hættu, sem oss stafar frá innrás erlendrar