Menntamál - 01.04.1961, Side 53

MENNTAMÁL
43
sníkjumenningar. Hann sýndi fram á að án traustrar al-
þýðumenntunar væri óhugsandi að halda uppi nokkurri
æðri menningu á Islandi, því vegna fámennis hefði þjóð-
in ekki bolmagn til að bera uppi sjálfstæða menntamanna-
stétt, án verulegra tengsla við hið vinnandi fólk, eins og átt
hefði sér stað meðal fjölmennari þjóða. Þetta er ábending
sem hverju íslenzku skáldi er hollt að leggja sér á hjarta.
Ljóðið hefur frá öndverðu verið eitt kærasta hugðar-
efni íslendinga. Það hefur verið sterkasti tengiliður al-
þýðunnar við það menntalíf sem um hefur verið að ræða
í landinu hverju sinni. Sumir segja þegar bezt liggur á
þeim, að skáldskapurinn hafi verið lífgjafi þjóðarinnar
um langar og myrkar aldir. En eigi hann að halda áfram
að gegna sínu mikilvæga hlutverki, þá verða iðkendur hans
og unnendur að búa honum jarðveg og skjól í nýrri al- •
þýðumenningu, sem reist er á grunni breyttra þjóðlífs-
hátta. Oss er lífsnauðsyn að átta oss á hvað það þýðir að
vera horfinn úr fábreyttri tilveru sveitamannsins inn í
víðtækt og flókið samlíf heimsborgarans. Bjartur í Sum-
arhúsum og Ólafur Kárason Ljósvíkingur eru horfnir inn
í þögn öræfanna. Atburðir suður í Alsír, austur í Kína
eða vestur á Kúbu hafa nú stórum sterkari áhrif á vitund
vora en það sem gerðist á næsta bæ í gamla daga. Risa-
leikur stórvelda og hagkerfa bergmálar daglangt í blöð-
um og útvarpi í stað fornsagnalesturs og rímnakveðskap-
ar liðinna alda.
Þessi sívaxandi nálægð umheimsins hlýtur að verða vort
alvarlegasta íhugunarefni. Áhrifin sem að sækja eru ým-
issar náttúru: sum frjóvgandi og holl, önnur spillandi og
banvæn. Um einangrun getur ekki framar verið að ræða.
En þá er spurningin mikla sú, hvort vér stöndumst flaum-
inn án þess að glata sál vorri. Það er sem sé engan veginn
einhlítt að leysa hið frumstæða vandamál skorts og fá-
fræði. Sú hamingja sem manninn dreymir um býr aldrei
einvörðungu þar. Enda þótt allsnægtir hafi að jafnaði