Menntamál - 01.08.1966, Page 53

MENNTAMÁL
139
eitthvað, sem ekki þekktist áður, heldur einnig það að
komast í andlega snertingu við það, sem til var áður, svo
framarlega sem sú snerting er frumlæg, frjáls og sönn. Það
er einmitt slík andleg snerting, sem þroskar sköpunargáfu
mannsins öðru fremur og jafnframt persónuleika hans al-
mennt.
Leiðir til að þroska sköpunargáfu eru margar taldar af
sálfræðingum og uppeldisfræðingum, en ekki er ástæða til
að rekja þær hér nákvæmlega. Ein meginleiðin er fólgin
í því að kunna að tjá og túlka hugmyndir sínar, tilfinn-
ingar eða reynslu þannig, að aðrir megi skilja eða hrífast
af þeim. Skapandi túlkun af þessu tæi krefst ýmiss konar
hæfni, þar á meðal þeirrar að kunna að segja frd eigin
reynslu snjallt og vel í rituðu máli. Og er nú komið að
aðalviðfangsefni þessarar greinar.
Leiðir til að afla hugmynda í ritsmíð eru þrjár: Að
styðjast við eigin reynslu, að hlusta á aðra og að lesa sér
til. Ég tel, að nemendum á barnaskólaaldri sé fyrst nefnda
leiðin þroskavænlegust. Kennarar hafa lengi vitað, að heið-
arleg og frumlæg getur ritsmíð barns einungis verið, að
hún fjalli um eigin reynslu þess. Slíkar ritsmíðar eru fram
komnar við sköpun, eru sköpunarverk. Ritsmíðar, sem
þannig eru til orðnar, gegna einkurn þrenns konar þörf-
um: Þær eru vitnisburður um sérstaka reynslu, þær deila
þeirri reynslu með öðrum, sem áhuga hafa, og þær eru
sjálfstæð tjáning einstaklings, nauðsynleg andlegri heilsu
hans. Ótvírætt er einnig siðrænt gildi slíkrar tjáningar, þar
sem hún er í eðli sínu heiðarleg og sönn. Nú kann að
virðast, að reynsla barna sé fábreytt til frásagnar. Svo er
þó ekki að mati barnanna sjálfra. Hversdagslegir hlutir
hafa oft fyrir þau meira gildi og þar með frásagnargildi en
fullorðna. Engu að síður getur skilningsgóður kennari
mikið gert til að þroska næmi barna fyrir umhverfi sínu,
viðhorf þeirra gagnvart hlutum og fyrirbærum. Slík þrosk-
un er ómetanlegur undirbúningur lifandi tjáningar og túlk-