Menntamál - 01.08.1966, Page 54

140
MENNTAMÁL
unar í tali og riti. Sá sem helur farið á mis við slíkan
undirbúning geldur þess síðar, bæði í skóla og starfi. Ræðu
hans og ritmennsku, ef einhver er, skortir lit og frumleik.
Skoðanir og skilning sækir hann mest til annarra, ósjálf-
stæði og dofinsháttur einkenna hugsun hans og tilfinningar.
Ritþjálfun í víðustu merkingu þess orðs má skipta í tvö
stig eða skeið, er nefna mætti forþjálfun og eiginlega rit-
þjálfun eða ritunarskeið. Ætti forþjálfunarskeið að hefjast
þegar við upphaf skólagöngu. Meginverkefni þess skyldi
vera æfing munnlegrar tjáningar, sem stig af stigi fái út-
færslu í skriflegri tjáningu. Einstakir þættir forþjálfunar
mættu vera þessir helztir: þroskun hlutskynjunar, athyglis-
gáfu og næmleika fyrir orðum og góðum bókmenntum, tal-
æfingar af ýmsu tæi, umræður og munnleg samning. Ég
mun nú reyna að gera nokkra grein fyrir þessum þáttum
forþjálfunar, hverjum fyrir sig.
Þroskun hlutskynjunar og alhyglisgáfu í tengslum við
ímyndunarafl er hér einna drýgst á metunum. Ég legg hér
áherzlu á tengslin við ímyndunaraflið, því að eftirtekt án
ímyndunar efnir tæplega til lifandi reynslu, er verði minnis-
stæð. Skarpari hlutskynjun og aukin spennivídd eftirtektar
þurfa að haldast í hendur við skapandi ímyndunarafl.
Raunverulegt dæmi, erlent að vísu, skal nefnt til skýringar.
í barnaskóla einum í sveit notaði kennarinn hádegishléið
til að skerpa skynnæmi barnanna. Vor og haust snæddi
bekkurinn í sameiningu hádegisnestið undir stóru eikartré.
Beindust samræðurnar þá stundum að bragðgæðum, ilmi,
hitastigi ellegar hugtökum sem hávaða, kyrrð, hörku, mýkt,
hægð og hraða. Stundum leituðu börnin eftir myndum í
skýjafari eða greinum trésins. Þær hugmyndir, sem kenn-
aranum þótti eftirtektarverðar eða vel orðaðar, skrifaði
hann hjá sér í vasabók, svo að lítið bar á. Síðan hreinritaði
hann þær á stórar arkir, sem börnin myndskreyttu. Úr
þessum örkum varð smám saman eins konar bók, sem börn-
in nefndu „Undir eikartrénu“.